تحلیل وضعیت عملکرد و رابطه آن با سطح برگ در مزارع گندم بر اساس روش های درون یابی (مطالعه موردی: مزرعه نمونه ارتش استان گلستان)

در علومی مانند بوم شناسی که در آن مقدار اندازه گیری شده یک کمیت در یک محدوده معین پردازش می شود، تخمین مقادیر متغیرها در مکان و زمان خاص با استفاده از داده های موجود از همان متغیر و یا بکار بردن اطلاعات متغیرهای دیگر متداول می باشد. در مطالعات جغرافیایی برداشت اطلاعات اغلب به صورت نقطه ای است. معمولا ضرورت دارد اطلاعات حاصل به کل نقاط تعمیم داده شود که این امر به وسیله روش های درون یابی انجام می گیرد.
در این پژوهش با استفاده از روش های مختلف درون یابی زمین آماری و برخی روش های درون یابی قطعی، تغییرات مکانی مقادیر شاخص سطح برگ در اواخر مرحله پنجه زنی و مرحله تورم غلاف برگ پرچم و همچنین مقادیر عملکرد گیاه گندم در سطح مزارع گندم مزرعه ارتش استان گلستان مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور تعداد 101 نمونه گیاهی در سال زراعی 91-1390 از مزارع تهیه شد و متغیرهای ذکر شده اندازه گیری شدند. معیارهای ارزیابی در این پژوهش، میانگین مطلق خطا، میانگین انحراف خطا و ریشه دوم میانگین مربعات خطا بودند که بر اساس روش اعتبارسنجی تقاطعی محاسبه شدند.
تجزیه و تحلیل نیم تغییرنماها نشان داد که مدل های کروی، دایره ای و نمایی بهترین برازش را از متغیرهای گیاهی داشتند. نتایج بدست آمده بر اساس مدل های درون یابی منتخب نشان داد که علی رغم انتظار، عملکرد گیاه گندم در مزرعه نمونه ارتش نوسان قابل توجهی دارد، به نحوی که عملکرد این مزارع از 876/ 2 تا 453/ 6 تن در هکتار و شاخص سطح برگ در اواخر مرحله پنجه زنی و در مرحله تورم غلاف برگ پرچم به ترتیب از 304/ 0 تا 317/ 2 و 66/ 2 تا 049/ 6 مترمربع در مترمربع نوسان دارند. توجه به داده های عملکرد و ضرایب همبستگی بین عملکرد و شاخص سطح برگ مبین آن است که اختلاف قابل توجه مقدار سطح برگ تولید شده در این مزارع، دلیل مهمی برای نوسان شدید عملکرد در بخش های مختلف مزرعه است، به نحوی که اختلاف سطح برگ برآورد شده برای مزرعه A در اواخر مرحله پنجه زنی و مرحله تورم غلاف برگ پرچم به ترتیب معادل 729/ 1 و 363 /2 و در مزرعه B معادل 013 /2 و 43 /3 است.
نتایج بررسی همبستگی بین داده های عملکرد و شاخص سطح برگ نشان داد مسائلی نظیر عدم انطباق ظرفیت ماشین آلات با سطح مزرعه و در نتیجه اختلاف قابل توجه در تاریخ کاشت بخش های مختلف، عدم یکنواختی وضعیت EC خاک و استفاده از ارقام مختلف با پتانسیل های متفاوت می توانند مهم ترین دلایل این نوسانات باشند. بنابراین به کارگیری آن دسته از مدیریت هایی که به کاهش اختلاف بخش های مختلف مزارع از نظر شاخص سطح برگ منجر شوند مانند کاهش اختلاف تاریخ کشت، می توانند در بهینه سازی نظام تولید گندم در این مزارع کارآمد باشد. نقشه های تولید شده عملکرد و سطح برگ به خوبی نشان دادند که کشت گندم در مزرعه مورد مطالعه از مدیریت واحد و سیستماتیک برخوردار نیست و لازم است یک بازبینی کلی در طراحی الگوهای کاشت این مزرعه صورت گیرد.