مدل سازی عملکرد گندم و جو دیم بر اساس شاخص های خشکسالی و متغیرهای هواشناسی

نوسانات عوامل آب و هوایی و تنش های حاصل از آن ها نقش مهمی در مقدار تولید محصولات کشاورزی به ویژه در شرایط دیم دارند. در این تحقیق ارتباط بین عملکرد محصولات گندم و جو دیم با متغیرهای آب و هوائی شامل: دمای حداقل، دمای میانگین، دمای حداکثر، بارندگی، تبخیروتعرق و شاخص های خشکسالی شامل: شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص شناسائی خشکسالی (RDI) در ایستگاه های بجنورد، مشهد و بیرجند بررسی و مدل سازی گردید. با استفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) دوره های موثر بر تنش های آب و هوایی و خشکی از میان 34 دوره شامل 1، 2، 3، 4، 6 و 9 ماهه و دوره مرطوب انتخاب شده برای هر یک از متغیر ها تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که در ایستگاه بجنورد برای برآورد عملکرد محصولات گندم و جو مدل های ساخته شده بر اساس متغیرهای شاخص SPI، در ایستگاه مشهد مدل های ترکیبی و در ایستگاه بیرجند برای گندم مدل ترکیبی و برای جو مدل ساخته شده بر اساس شاخص RDI دارای بیش ترین دقت و صحت می باشند. بر اساس معادلات استخراج شده، در بجنورد تنش های ناشی از خشکسالی در دوره 4 ماهه منتهی به فروردین، مشهد 2 ماهه مهر و آبان و بیرجند 2 ماهه منتهی به اسفند و ماه خرداد بیش ترین تاثیر را بر عملکرد دارند. تنش های ناشی از حداقل و حداکثر دما در بجنورد در دوره های 9 ماهه منتهی به خرداد، مشهد 6 ماهه منتهی به خرداد و بیرجند 6 ماهه منتهی به اسفند بیش ترین تاثیر را بر عملکرد دارند.