نقش هنرسازه های بدیعی در تعجب برانگیزی مخاطب در سوره های مکی با تکیه بر نقد فرمالیسم روسی (مطالعه موردی: سوره های «بروج» و «غاشیه»)

هنرسازه های ادبی از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه نقد ادبی، به ویژه علم بلاغت هستند که فرمالیست های روس نیز به آنها توجه زیادی داشته اند. لفظ «هنرسازه» به مجموعه فنون بلاغی اطلاق می شود که در عربی با اصطلاح «الفنون الادبیه» شناخته می شود و در مطالعات فرمالیسم به جای «priem» روسی و «device» انگلیسی به کار می رود. این مقاله با رویکرد فرمالیسم روسی نوشته شده است. صورت گرایان روس معتقدند هنر در مرتبه نخست، موضوع سبک و تکنیک است؛ تکنیک علاوه بر اینکه شیوه است، موضوع هنر نیز هست؛ بنابراین «آنچه» نویسنده می گوید مهم نیست، بلکه اینکه «چگونه» می گوید اهمیت دارد. همچنین آنچه صورت گرایان روس در ادبیات و هنر قابل مطالعه و بررسی می دانند، فقط حوزه هنرسازه هاست و نه چیز دیگر.
در این مقاله سعی شده است میزان مفید یا غیرمفید بودن هنرسازه ها در دو سوره «بروج» و «غاشیه» بررسی شود، سپس با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بیان نقش این هنرسازه های بدیعی در تعجب برانگیزی مخاطب، با تکیه بر مقولات چهارگانه فرمالیسم روسی پرداخته شود.
مهم ترین نتیجه مقاله نشان می دهد بیشترین هنرسازه های به کاررفته در دو سوره یادشده، از نوع مفید هستند که با توجه به ویژگی های آنها، در حوزه های چهارگانه فرمالیسم روسی یعنی: ادبیت، فرم، جادوی مجاورت، و ساختار ساختارها، به شکل شگفت انگیزی نمایان می شوند و درنتیجه باعث جذب و تعجب برانگیزی شنونده و خواننده می شوند.