اصول و تکنیک های جراحی با روش داغ کردن در چشم پزشکی دوره اسلامی (از قرن سوم تا دوازدهم قمری)

دانش جراحی یکی از فرازهای مهم طب سنتی دوره اسلامی است. در میان اندام های مختلف، بخش جراحی اندام چشم، به دلیل ظرافت و حساسیت زیاد، نیاز به شناخت، تخصص و تجربه بالینی زیادی داشته است. با بررسی تالیفات در این حوزه، اصول ثابتی قابل ترسیم است که به صورت قوانین مشخص، مورد پذیرش و استفاده اکثر جراحان این دوره قرار داشته است. استخراج این اصول، اولین موضوع و بررسی تکنیک های جراحی چشم با روش داغ کردن نیز، موضوع دوم این تحقیق است.
روش تحقیق کیفی از نوع تحلیل محتوای متون اصلی دانش جراحی دوره اسلامی است. بر این اساس، آثار برجسته این حوزه بررسی محتوایی شده اند و دیدگاه های این افراد در زمینه روش داغ کردن چشم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت با روش استقرایی اصول و تکنیک های ثابت در این حوزه مشخص شده است.
این تحقیق، موید این فرضیه است که جراحان دوره اسلامی، شناختی واضح و متمایز از انواع بیماری های پدیدآمده در چشم داشته اند. در طول این بازه زمانی، اصول و تکنیک های رایجی در سرتاسر جهان اسلام، از اندلس در غرب تا هند در شرق رواج داشته است.
تشخیص افتراقی بر اساس معیارهای: شکل ظاهری، محل ظهور، علت بیماری، رعایت اصول احتیاطی در نتیجه تجربه بالینی، زمان بندی مناسب جهت درمان به موقع، شناخت تخصصی از انواع داغه های مورد نیاز هر بیماری و تکنیک استعمال هر کدام، اصول ضروری این روش درمانی برای هر چشم پزشک است. تکنیک های جراحان نیز شامل داغ کردن با استفاده از داغه سوزنی، زیتونی، هلالی و عدسی شکل بوده است. جراح برای استفاده از هریک از داغه ها، تکنیک خاصی را رعایت می کرده است تا میزان ریسک آسیب دیدگی چشم به حداقل کاهش یابد.