ارزیابی هدف دسترسی به مراقبت های سرپایی در برنامه پزشک خانواده روستایی با معیار های تداوم مراقبت ها و دسترسی ب موقع به مراقبت ها در شهرستان گرگان

یکی از هدف های نظام سلامت در ایران و برنامه گسترش شبکه های بهداشتی و درمانی در روستاها، افزایش دسترسی به مراقبت های سلامت می باشد. برنامه پزشک خانواده با هدف بهبود دسترسی به مراقبت های سلامت، از طریق ارتقای معیارهای کارکردی نظام سلامت، از سال 1384 در روستاها و شهرهای زیر 20هزار نفر به اجرا درآمد. در این پژوهش، هدف افزایش دسترسی به مراقبت ها در برنامه پزشک خانواده با معیارهای تداوم مراقبت ها و دسترسی بموقع به مراقبت ها در سطح شهرستان گرگان ارزیابی گردیده است.
ابتدا شاخص هایی برای یکی از هدف های برنامه پزشک خانواده، شامل دسترسی به مراقبت های سلامت و شاخص های معیار کارکرد برنامه برای نشان دادن تداوم مراقبت ها و دسترسی بموقع به مراقبت ها معرفی گردید. سپس رابطه هم بستگی رگرسیونی بین متغیر شاخص دسترسی به مراقبت های سلامت و متغیرهای توضیحی یا شاخص های معیار کارکرد برنامه پزشک خانواده در هفده مرکز بهداشت روستایی شهرستان گرگان تعیین گردید. مدل آماری به کاررفته در پژوهش در سال های 1390 و 1391، از نوع مدل داده های ترکیبی و مدل خطا تصحیح با استفاده از نرم افزار Eviews 8 می باشد.
تخمین هم بستگی رگرسیونی نشان داد که 10درصد بهبود در شاخص ارتباط پزشک با بیمار و شاخص ثبت اطلاعات و پیگیری مراقبت ها در روند ماهانه توانست دسترسی به مراقبت ها را به ترتیب 2/6درصد و 9/4درصد افزایش دهد؛ اما افزایش 10درصدی شاخص ارتباط پزشک با سطح تخصصی درمان، با کارکرد محدود، تنها تاثیری معادل با 1/1درصد افزایش در دسترسی به مراقبت ها داشته است. همچنین نشان داده شد که بهبود 10درصدی در شاخص فعالیت ده گردشی برای گروه های هدف و شاخص مراجعات این گروه ها به پزشک خانواده در دوره های کمتر از یک ماه، موجب افزایش به ترتیب 6درصد و 1/5درصد در شاخص دسترسی گردید. اما کارکرد فعالیت ده گردشی برای کل جمعیت تحت پوشش، محدود مشاهده گردید؛ به طوری که 10درصد افزایش در این شاخص، تنها 4/1درصد دسترسی به مراقبت ها را افزایش داد.
این پژوهش با درنظرگرفتن مفاهیم سازگار با سایر پژوهش ها برای شاخص هدف و شاخص های معیار کارکردی و سپس با کمی نمودن این شاخص ها و توضیح رابطه هم بستگی رگرسیونی بین این شاخص ها نشان داد که برنامه پزشک خانواده در شهرستان گرگان با کارکرد مناسب توانست شاخص هدف دسترسی به مراقبت ها را افزایش دهد. اما تاثیر کارکرد برنامه پزشک خانواده از جهت ارتباط با سطح تخصصی درمان و تداوم مراقبت ها برای مجموع جمعیت تحت پوشش، در حد موردانتظار نبوده است.