مسئولیت پزشک در فقه و حقوق ایران

نعمت حیات از مهمترین نعمات الهی است و به هنگامی که این نعمت در معرض خطر قرار می گیرد علم پزشکی و پزشک پا به عرصه می گذارند اما گاهی اوقات پزشک علیرغم تلاش خود در راستای درمان بیمار موجب آسیب یا مرگ او می گردد. از آنجائیکه در خصوص مسئولیت پزشک و چگونگی آن اختلاف نظر وجود دارد، فقه امامیه و حقوق موضوعه به این مساله پرداخته است. لذا این مطالعه به منظور بررسی مسئولیت پزشک و تاثیر اخذ رضایت و برائت در درمان بیمار در این موارد انجام شده است.
در این مطالعه کیفی با استفاده از روش کتابخانه ای دیدگاه های فقها و حقوقدانان در زمینه مسئولیت پزشک و همچنین تاثیر اخذ رضایت و برائت در درمان بیمار مورد بررسی قرار گرفت.
پزشکی که در معالجات خود کوتاهی کند بنا به اجماع فقها دارای مسئولیت می باشد اما اگر اقدام پزشک با وجود اذن در معالجه و رعایت کلیه موازین تخصصی، اتفاقا موجب فوت شود، مشهور فقها قائل به مسئولیت پزشک نمی باشند. مطابق قانون مجازات اسلامی 1392 نیز پزشکی که با رعایت نظامات دولتی و اذن بیمار یا نماینده قانونی او اقدام به عمل جراحی کند و موجب آسیب او شود مسئولیتی ندارد جز اینکه مرتکب تقصیر شود.
بر اساس نتایج این مطالعه، پزشکی که از بیمار یا نماینده قانونی رضایت و برائت اخذ کرده باشد مبرا از مسئولیت است، در غیر اینصورت دارای مسئولیت خواهد بود. لذا مسئولیتی که برای ضمان پزشک مقرر شده از نوع تعهد به وسیله بوده و در صورت احراز تقصیر، مسئول قلمداد می شود.