بررسی تغییرات مکانی - زمانی پتانسیل جدایش ذرات خاک در فرسایش شیاری مطالعه موردی؛ زمین های دیم زار منطقه دشمن زیاری استان فارس

فرسایش خاک به عنوان یکی از عوامل اصلی تخریب زمین معرفی شده و آگاهی و شناخت از فرایندهای پیچیده وقوع و توسعه آن مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. این پژوهش به منظور بررسی اثرات عوامل هیدرولیکی از قبیل تنش برشی و قدرت جریان بر تغییرات مکانی- زمانی جدایش ذرات خاک صورت پذیرفته است. محدوده مورد بررسی در زمین های با شیب میانگین شیب (56/22 درصد) زیر کشت دیم گندم در 60 کیلومتری غرب شیراز واقع شده است. به منظور ایجاد شیارهای 10 متری با عرض و عمق 30/0 متر، شخم رایج از بالا به پایین شیب انجام و ریخت شناسی شیار در فاصله های یک متری با اندازه گیری شیب و مقطع عرضی اندازه گیری شد. بر روی شیارها دبی های 10، 15 و 20 لیتر بر دقیقه به مدت 10 دقیقه اعمال گردید. غلظت های رسوب در سه فاصله مساوی زمانی و مکانی اندازه گیری و از این مقادیر به منظور محاسبه نرخ جدایش ذرات در زمان ها و مقاطع مختلف استفاده گردید. نتایج نشان داد که تغییرات تنش برشی و قدرت جریان در طول شیار بر نرخ جدایش ذرات اثر می گذارد. بررسی میانگین نرخ جدایش ذرات خاک نشان داد که اختلاف معنی داری (05/0>P) بین مقطع اولیه شیار با بازه های طولی دنباله رو آن وجود دارد. همچنین نرخ جدایش ذرات خاک به طور عمده در بازه زمانی پایانی آزمایش صورت پذیرفته است. این مطالعه نشان داد که اختلاف معنی داری بین میانگین جدایش ذرات خاک در دبی های متفاوت اعمال شده وجود ندارد.