ارزیابی پایداری خاکدانه ها و تعیین مکانیسم ناپایداری خاک های حوضه آبخیز طالقان

با توجه به محدودیت های موجود در تعیین میزان حساسیت خاک به فرسایش آبی یا فرسایش پذیری خاک از طریق آزمون های میدانی، کاربرد روش های آزمایشگاهی روی نمونه های کوچک خاک (کمتر از 100 گرم)، افزون بر ساده بودن، نیازمند هزینه و وقت کمتری است. نتایج پژوهش های مختلف در این زمینه بیانگر آن است که از بین روش های مختلف آزمایشگاهی، مبنی بر استفاده از خصوصیات خاک، آزمون های مربوط به ساختمان خاک و پایداری خاکدانه ها موثرتر است و به آن ها بیشتر توجه شده است. در این تحقیق، با تکیه بر مشاهدات و تغییرات ماکروسکوپی در مقیاس واحدهای همگن، در بخشی از خاک های حوضه آبخیز طالقان، به وسعت 3260 هکتار، 84 نقطه به عنوان نقاط نمونه برداری خاک انتخاب شد. به منظور تمایز بین مکانیسم های شکستگی خاکدانه ها و ارزیابی رفتار ساختمانی خاک ها در شرایط مختلف محیطی، پایداری خاکدانه ها با لحاظ کردن سه تیمار خیس شدن سریع خاکدانه ها، خیس شدن آهسته خاکدانه ها و شکستگی ناشی از تکان دادن خاک پس از خیس کردن اولیه و با استفاده از روش لی بیسونایس اندازه گیری شد. اثر اشکال مختلف فرسایش آبی بر پایداری خاکدانه ها نیز با استفاده از شاخص پایداری مرطوب خاکدانه ها بررسی شد. نتایج نشان داد مکانیسم های مختلف شکستگی خاکدانه ها اثر معنی داری در میزان شکستگی خاکدانه ها دارد. مکانیسم ناپایداری خاک های طالقان فرایند واریختگی است که در اثر فشار هوای محبوس شده در هنگام خیس شدن سریع خاکدانه ها ایجاد می شود و این شرایط هنگام وقوع باران های شدید روی خاک خشک رخ می دهد. همچنین، نتایج نشان داد اختلاف معنی داری بین پایداری مرطوب خاکدانه ها در اشکال مختلف فرسایش آبی وجود ندارد.