الگوی بررسی ساختار ارتباطی زبان در متون تعلیمی ادبیات فارسی

حوزه پژوهش های زبانی سنتی یا بلاغت، با حوزه مطالعات زبان شناختی معاصر دارای چنان ارتباط استواری است که از آن می توان به بوطیقای ارتباط یاد کرد. این بوطیقای ارتباط در هر گونه ادبی، مقتضای حال متفاوتی با گونه های دیگر دارد. بلاغت زبان در مثنوی نیز بر پایه بوطیقای «ارتباط- ترغیب»ی شکل گرفته است که در یک سوی آن، «بافت متن» به چشم می خورد و در سوی دیگر، عواملی را می توان یافت که توانش ارتباطی مثنوی بر مخاطب و واکنش های پدید آمده را از جانب او درون موقعیت یا بافتی معین ارزیابی می کند. به این ترتیب، پنج نقش عمده در این چارچوب ارتباطی می توان تشخیص داد که هریک در حوزه زبان عرفان ویژگی هایی دارد. این مقاله، در صدد است تا علاوه بر تبیین ساختار ارتباط- ترغیب در مثنوی، کارکردهای مرتبط با این الگو را تحلیل و جایگاه آن را در گونه تعلیمی متن مثنوی تشریح کند.