شناسایی اصول و راهکارهای اجرایی توسعه میان افزا در شهر تهران به عنوان یکی از ابعاد توسعه شهری پایدار

رویکردهای نوین توسعه شهری، برای حفظ محیط زیست و افزایش سرزندگی، اجازه ی گسترش افقی شهرها را نمی دهند. در این رویکردها، پیشنهاد می شود که به جای زیر ساخت و ساز بردن زمین های حاشیه ای شهرها، اراضی خالی مانده ی درون شهری هدف توسعه قرار گیرند. در این چارچوب، انگاره ی توسعه ی میان افزا، پیشنهاد ساخت و ساز در زمین های بایر درون شهری و کاربری های نامتجانس (همچون پادگان ها، زندان ها و صنایع بزرگ مقیاس آلاینده) را با هدف تامین کمبودهای شهر (به ویژه کمبودهای خدماتی و فضای سبز) مطرح می سازد. از سوی دیگر، می توان به جای ساخت و ساز مسکونی در حومه های شهر، این ساخت و سازها را به سوی بافت های فرسوده ی درون شهر هدایت نمود، مشروط به اینکه ساخت واحدهای مسکونی، با افزایش سرانه ی خدمات شهری نیز همراه گردد. طرح جامع شهر تهران، موضوع «ساماندهی و صیانت از محدوده و جلوگیری از هرگونه گسترش شهر» را به عنوان نخستین راهبرد خود معرفی کرده است. علاوه بر این، محدوده هایی نیز به عنوان اراضی ذخیره نوسازی شهری در این طرح در نظر گرفته شده اند. بر این مبنا، مطالعه ی حاضر به این پرسش می پردازد که آیا می توان اصول توسعه میان افزا را به عنوان یکی از ابعاد توسعه شهری پایدار، در شهر تهران به کار گرفت؟ به منظور پاسخ به این سوال، در ابتدا مبانی نظری و تجارب جهانی توسعه ی میان افزا مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و آموزه هایی که می توان از این مبانی و تجارب برای شهر تهران برگرفت استخراج می شوند. سپس، ویژگی های تاریخی توسعه شهر تهران مرور می شوند و بر مبنای آن، به منظور نیازسنجی توسعه ی میان افزا، این ویژگی ها در سه بعد اجتماعی- اقتصادی، کارکردی- عملکردی و کالبدی- محیطی تحلیل می گردند. در نهایت، با اتکا به شرایط تهران، راهبردها و سیاست هایی برای توسعه ی میان افزای تهران ارائه می شود. این راهبردها می توانند در زمان بازنگری در طرح جامع مورد استفاده قرار گیرند.