بررسی نقش سامانه های آبگیر باران (سطوح شیروانی) به منظور آبیاری باغات و باغچه ها (مطالعه موردی: آبیاری مرکبات در باغات ویلایی)

بشر در مناطق خشک و نیمه خشک جهت کشت محصولات کشاورزی و فعالیت های دامداری و حتی آب شرب خود نیاز به آب باران را احساس نموده است و در استحصال آن از روش های مختلفی استفاده کرده است که امروزه در بسیاری از مناطق جهان به ویژه کشورهایی که با کم آبی مواجه هستند، استفاده می شود. استحصال آب باران در مناطق خشک و نیمه خشک برای تمامی فصول سال و در مناطق مرطوب و نیمه مرطوب در فصل تابستان که بارندگی کم و نامنظم است دارای اهمیت است. با توجه به اینکه مصرف آب برای یک محصول کشاورزی خیلی زیاد است، تکنیک های استحصال آب باران به اشکال مختلف رونق گرفته است. در این تحقیق یکی از روش های سنتی استحصال آب باران که در شمال کشور جهت تامین آب شرب و برای آبیاری باغات استفاده می شود، مورد بررسی قرار گرفته است. روش سطوح عایق شیروانی روش سنتی استحصال آب باران در شمال کشور به ویژه در شهر گنبد می باشد. این روش در یک باغ ویلایی در شهرستان قایمشهر در استان مازندران جهت تامین آب آبیاری یک هکتار باغ مرکبات مورد بررسی قرار گرفت. این باغ ویلایی دارای یک ساختمان دو طبقه بوده، که طبقه بالا مسکونی و طبقه همکف آن مخزن ذخیره آب با ظرفیت 100 متر مکعب ساخته شده است، که در دو مرتبه، هر نوبت 36 متر مکعب و در طول سال 72 متر مکعب، آب در مخزن جمع آوری شده و از مخزن به حوضچه جمع آوری منتقل و سپس از طریق لوله های آبرسان به طور ثقلی به صورت آبیاری قطره ای به پای درختان انتقال داده می شود. مصرف آب در هر هکتار برای یک دوره آبیاری 19 متر مکعب برآورد شده است. در طول یک سال آبی نرمال، برای درختان 5-3 ساله، به طور متوسط 57-50 متر مکعب آب طی 3-2 دوره آبیاری لازم است. بنابراین نیاز آب برای یک هکتار باغ مرکبات از طریق استحصال آب باران با شیوه سطوح عایق شیروانی کاملا قابل تامین بوده و مشکلی وجود ندارد. ولی در دوره خشکسالی 5-4 دوره آبیاری لازم است، معمولا« در هر دوره ده ساله ممکن است کمبود آب حاصل شود که در این صورت یا در شرایطی که سطح باغ افزایش پیدا کند باید سطح عایق شیروانی را افزایش داد.