بررسی زیست فراهمی فلزات سنگین روی، کادمیم، نیکل، مس و سرب در رسوبات رودخانه آبشینه

فلزات سنگین اضافه شده از منابع طبیعی و انسانی به محیط های آبی در حین انتقال در مسیر رودخانه ها در بین بخش های گوناگون زیست بوم ها مانند آب و رسوبات توزیع می شوند. بررسی زیست فراهمی و تحرک فلزات سنگین به منظور فهم رفتار آن ها در رسوبات و جلوگیری از خطرات احتمالی زیست محیطی، ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی زیست فراهمیفلزات سنگین در رسوبات رودخانه آبشینه اجراء شد. 17 نمونه سطحی از عمق cm 10-0 رسوبات رودخانه ای به منظور تعیین غلظت کل و بخش قابل عصاره گیری با DTPA فلزات روی، کادمیم، نیکل، مس و سرب برداشته شد. میانگین غلظت کل (± انحراف معیار) روی، کادمیم، نیکل، مس و سرب در رسوبات به ترتیب 66/20±08/93، 63/0±24/1، 08/13±72/57، 62/7±23/19 و 52/8±47/52 میلی گرم بر کیلوگرم بود. نتایج نشان داد که رسوبات رودخانه آبشینه به سرب و کادمیم آلوده هستند. غلظت کل فلزات سنگین با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی رسوبات نظیر قابلیت هدایت الکتریکی، مواد آلی و CEC همبستگی معنی داری داشت که نشان دهنده کنترل شدن غلظت فلزات سنگین توسط اندازه ذرات می باشد. همبستگی بسیار معنی داری بین روی و مس کل و مس قابل عصاره گیری با DTPA وجود داشت که احتمالا به دلیل مشترک بودن منابع ورود این عناصر به رودخانه آبشینه می باشد. در بین فلزات سنگین عصاره گیر DTPA درصد بیشتری از کادمیم کل را عصاره گیری کرده بود که نشان از قابلیت بالای این فلز در آزادسازی مجدد از فاز تبادلی می باشد. تحرک فلزات سنگین در رسوبات رودخانه های آبشینه شاید به این ترتیب، کادمیم > مس > سرب > نیکل = روی باشد.