تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات مورفو-فنولوژیک ژنوتیپ های جو (Hordeum vulgare L.) در شرایط آب و هوایی اهواز

گرمای انتهای فصل گسترده ترین نوع تنش گرمایی در جهان است. به منظور بررسی تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر جو، آزمایشی در دو شرایط عادی (نرمال) و تنش گرما روی ده ژنوتیپ جو شامل ژنوتیپ های دو ردیفه ماهور، خرم، نیمروز، آبیدر و ژنوتیپ های شش ردیفه یوسف، ریحان 03، ایذه، زهک، نصرت و جنوب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش گرما باعث کاهش معنی دار صفات گذارشناختی (فنولوژیک) شامل شمار روز از کاشت تا سنبله دهی (38درصد) و شمار روز از کاشت تا رسیدگی (34درصد)، صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) شامل ارتفاع بوته (47درصد)، طول ساق گل یا پدانکل (36درصد) و عملکرد زیست توده یا بیولوژیک (52درصد) و صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل طول سنبله بدون ریشک (21درصد)، شمار سنبلچه در سنبله (31درصد)، شمار دانه در سنبله (36درصد)، وزن هزاردانه (7درصد)، شاخص برداشت (7درصد) و عملکرد دانه (42درصد) شد. در شرایط عادی ژنوتیپ یوسف با میانگین 4/5 تن در هکتار و در شرایط تنش ژنوتیپ های جنوب و ریحان03 با میانگین 4/3 تن در هکتار، بیشترین میزان عملکرد و ژنوتیپ آبیدر در هر دو شرایط کمترین میزان عملکرد را به خود اختصاص دادند. در این تحقیق شاخص برداشت بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش (01/0≥P، 77/0=r) و در شرایط عادی (01/0≥P، 91/0=r) نشان داد. این موضوع بر کارایی این صفت برای ارزیابی ژنوتیپ ها در بررسی های تنش گرما تاکید دارد. به طورکلی ژنوتیپ های شش ردیفه جو ازنظر بیشتر صفات موردبررسی از ژنوتیپ های چهار ردیفه برتر بودند و عملکرد دانه بالاتری در هر دو شرایط عادی و تنش نشان دادند.