بازتاب نظریه جهان کوچک و جهان بزرگ در باور ایرانیان پیش از اسلام

ارتباط و پیوستگی میان انسان و جهان، در نزد حکما به این اندیشه انجامیده که هر آنچه در جهان موجود است، نمونه ای از آن در وجود انسان نیز هست. از این رو، بر پایه این ارتباط و همبستگی، انسان از دیرباز، جهان کوچک و عالم هستی، جهان بزرگ خوانده شده است. ردپاهایی از این ارتباط دیرپای میان انسان و عالم هستی را می توان در متون فارسی میانه بازیافت. در کتاب سوم دینکرد که به واسطه جامعیت آن در نزد محققان دانشنامه مزدیسنا خوانده می شود، پیوستگی انسان و جهان هستی در قالب دو تشبیه به تصویر کشیده شده است. در این دو تشبیه، تطابق نمادگونه انسان و جهان هستی از دو سو مد نظر قرار گرفته است. از سویی، هفت آفرینشی که در باور مزدایی نمادی از کل هستی به شمار می روند، به هفت بخش از تن انسان همانند شده و از دیگرسو، چهار عنصر موجود در جهان با چهار خلط تن آدمی سنجیده شده اند. این جستار به بررسی و تحلیل این عبارت اختصاص دارد.