جراگری و واژگون سازی هویت برساخته: بازنمود هویت و عاملیت زنانه در دوران گذشته

در این مقاله پژوهشگر بر آن است که به بررسی نحوه ی پردازش شخصیت زن و بازنمود هویت جنسیتی و فاعلیت زنانه در نمایشنامه ی ”دوران گذشته“ اثر نمایشنامه نویس پساتجددگرا، هارولد پینتر،بپردازد. این پژوهش در حوزه ی نظری فمینیسم پساتجددگرا و با ارجاع به نظریه جودیت باتلر صورت می گیرد. خوانش باتلری هویت زنانه در نمایشنامه ”دوران گذشته“ نشان دهنده ی این واقعیت است که نمایشنامه نویس،ضمن مردود دانستن باورهای جوهرگرایانه،هویت جنسیتی شخصیت زن را،از یک سو،برساخته ی گفتمان های غالب فرهنگی- اجتماعی و هنجارهای نظارت گر پدرسالارانه و،از سوی دیگر، پیامد اجراگری و تکرار سیاقی این هنجارها توسط سوژه می داند. آنچه شخصیت زن را از شخصیت مرد متمایز می سازد،اما،توانایی انکارناپذیر او در انجام انحاءای از اجراگری است که ضمن تکرار سیاقی هنجارها، به جای تولید و بازتولید، آنها رابه چالش می کشد و دچار آشفتگی می سازد. تکرار نقیضه پرداز هنجارها توسط شخصیت زن نمایشنامه به فعال سازی ظرفیت ها و امکانات بالقوه ای که در سرشت اجراگری نهان اند منجر می شود،که خود می تواند واژگون سازی هویت برساخته را درپی داشته باشند و اجراگری شخصیت زن در این نمایشنامه او را قادر به ساخت شکنی هویت برساخته از گفتمان غالب و هنجارهای نظارت گر حاکم در عرصه ی فرهنگ،ایجاد گسست در تقابل های دوگانه زن/مرد، زنانه/مردانه، مونث/مذکر، زیر سئوال بردن انگاشت وجود نسخه ای اصلی و اولیه از هویت جنسیتی،به چالش کشیدن ماتریس ناهمجنس خواهی و روابط پایا و پیوسته در تسلسل جنس/هویت جنسیتی/میل جنسی/جنسیت می سازد. علاوه بر این،شخصیت زن،بواسطه ی اجراگری، تکرار نقیضه پرداز و جعل هویت،به ساحت فاعلیت و عاملیت وارد شده،به درجه ای از قدرت و توانمندی می رسد که پیش از آن کمتر شخصیت زنی بدان نائل گشته است.