«امر سیاسی» و «پراکسیس» در اندیشه سیاسی میرزاعبدالرحیم طالبوف تبریزی (1834-1911)

طالبوف تبریزی (1250 - 1329 هجری قمری) یکی از شاخص ترین متفکران عصر مشروطه است. آراء سیاسی وی به شیوه های گوناگون، از جمله در چارچوب تاریخ نگاری اندیشه معاصر ایران، شرح و تب یین شده است. در این مقاله، آراء طالبوف با استعانت از «رهیافت دلالتی» و با روش «رئالیسم انتقادی» نوع شناسی می شود. این کار، که با تشخیص نوع شناخت از «امر واقع» و نیز پاسخ به پرسش «چه باید کرد؟» توسط هر متفکری، از جمله طالبوف، انجام می گیرد، می تواند شناخت بیشتری از تفکر سیاسی اجتماعی در ایران معاصر به دست دهد. بنابراین پاسخ طالبوف به پرسش «چه باید کرد؟» در حوزه های مختلف سیاست، اقتصاد، علم و فرهنگ بررسی شده و آراء سیاسی او با روش رئالیسم انتقادی «روی بسکر» نوع شناسی شده است. نتیجه این نوشته ابعاد جدیدی از تفکر طالبوف و تاثیر شکاف عمل و نظر را بر اندیشه او آشکار می سازد؛ اینکه بازتاب صدای پای نظریه تجدد اقتدارگرایانه و روشنگری از بالا در اندیشه متفکری که می توان از او به عنوان نظریه پرداز آزادی یاد کرد، از فردای انقلاب مشروطه شنیده می شد.