تاثیر کاربری های کشاورزی، باغ و جنگل بر شاخص کیفیت خاک در استان آذربایجان غربی

کاربری اراضی تاثیر چشمگیری بر ویژگی های خاک ها داشته و آگاهی از این ویژگی های برای حفظ پایداری زیست بوم و افزایش بهره وری خاک ضروری است. در این تحقیق اثر کاربری زراعی، باغ سیب و جنگل بلوط (باسابقه بیش از 30 سال) بر خواص شیمیایی برخی خاک ها در استان آذربایجان غربی موردبررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه، در مجموع 75 نمونه خاک در کاربری های مختلف به صورت کاملا تصادفی از عمق سطحی 20-0 سانتی متری برداشت و برخی ویژگی های شیمیایی خاک ها اندازه گیری و شاخص کیفیت خاک (SQI) در کاربری های مختلف تعیین گردید. نتایج نشان داد که میزان مواد آلی (8/2%) و نیتروژن کل خاک (20/0%) در کاربری جنگل بیشتر از دو کاربری باغ و زراعت بود. فسفر قابل استفاده در خاک کاربری باغ (2/16میلی گرم بر کیلوگرم) بیشتر از خاک کاربری زراعی (6/12میلی گرم بر کیلوگرم) و آن نیز بیشتر از خاک کاربری جنگل (6/10میلی گرم بر کیلوگرم) بود که می تواند نشان دهنده مصرف مقادیر بالای کودهای فسفاته در کاربری باغ نسبت به بقیه کاربری ها باشد. مقادیر واکنش خاک، هدایت الکتریکی و میزان کربنات کلسیم معادل در خاک کاربری جنگل نسبت به مقادیر آن ها در خاک کاربری های زراعی و باغی کمتر بودند. نتایج ارزیابی شاخص کیفیت خاک (SQI) نشان داد شاخص های مواد آلی، pH و فسفر قابل استفاده به عنوان MDS، بالاترین تاثیر را در ارزیابی کیفیت خاک های موردمطالعه داشتند. شاخص کیفیت خاک در خاک های جنگلی (4/1) به طور معنی داری بالاتر از کاربری باغی (3/1) و زراعی (2/1) بود. چنین استنباط می گردد تاثیر کاربری های موردمطالعه بر ویژگی های کیفی خاک می تواند به واسطه میزان ورودی مواد آلی و فعالیت های کشت و کار تشدید گردد.