بررسی تطبیقی آموزه فداء مسیحیت در تفاسیر المنار و المیزان

آموزه «فداء» از جمله اعتقادات رسمی مسیحیان است که با گناه نخستین ارتباط تام دارد. نظریه آنسلم مشهورترین تبیین از این نظریه است. براساس این نظریه، تمام انسان ها بر اثر گناه آدم، فاسد و گنهکار شدند. ازسویی، عدالت خدا اقتضا می کند مجازاتی در پی این گناه باشد و ازسوی دیگر، لازمه رحمت خدا نجات انسان است؛ ازاین رو، عیسی مسیح به عنوان خدای انسان گونه، به منظور کفاره گناه آدم و نجات انسان به صلیب کشیده شد. تفسیر المنار با رویکردی صرفا عقلانی و المیزان براساس تعالیم قرآنی نقدهایی جدی بر این آموزه دارند. المیزان به نقد همه مولفه های فداء توجه داشته است؛ اما بیشترین نقد المنار متوجه تزاحم رحمت و عدالت الهی است. المنار، منکر شفاعت است و تنها راه نجات را ایمان و عمل صالح می-داند. از نظر علامه، ماهیت شفاعت و فداء متفاوت است و عیسی، شفیع است نه فادی. به طورکلی، از نگاه قرآن و عقل، آدم گناه نکرد. صحیح نیست که به خاطر گناه یک شخص، تمام انسان ها عقوبت شوند. همه گناهان یکسان نیستند و هر گناهی به هلاکت ابدی منجر نمی شود. عدالت خدا با عفوش منافات ندارد. تجسد خدا محال است. لازمه کفاره شدن عیسی، لغو و بیهودگی شرایع و واقعی نبودن نظام پاداش و کیفر الهی است.