میانه آری و نه وجود و فطرت از منظر ابن عربی

این مقاله سعی دارد مفهوم کلیدی فطرت را با توجه به مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و دین شناختی عرفان ابن عربی تحلیل و بررسی کند. از این منظر، تمامی حقایق تجلیات وجود واحد بسیط اند و ازاین رو، وجود در همه مواطن حضور دارد، هرچند در همه آنها با تمامی صفات خود ظهور نداشته باشد. اما انسان، حقیقتی متفاوت از همه حقایق است. مبتنی بر اندیشه دینی، انسان بر صورت خداوند خلق شده است؛ براین اساس، توان تجلی وجود را بتمامه دارد. و ازآنجاکه وجود عین علم و آگاهی است، توان تجربه وجود با تمام صفات را نیز دارد. این وجود و آگاهی در تمامی آدمیان به قوه و اندماج حضور دارد و به این حضور و آگاهی اجمالی، فطرت اطلاق می شود. هدف خلقت آدمی آن است که این امر اجمالی را در خود هرچه بیشتر به فعلیت تبدیل کند. از دیدگاه مولف، این امر صرفا از طریق «عبودیت» یعنی تسلیم محض بودن به اراده خداوند محقق می شود که تعبیری است از فنای از غیر حق و بقای به حق و این حق دقیقا همان وجود است که خود را در عبد متجلی کرده است.