تاثیر افزایش غلظت گاز دی اکسید کربن بر ویژگی های مرفولوژیک و جذب عناصر غذایی در گندم تحت شرایط رقابت با علف هرز یولاف وحشی (Avena ludoviciana L.)

گندم با نام علمی Triticum aestivum در مساحت گسترده ای از زمین های کشاورزی جهان کشت می شود. یولاف وحشی (Avena ludoviciana L.) یکی از مهم ترین علف های هرز زیانبار در گندمزارهاست. میزان زیان وارد شده به عملکرد گندم در نتیجه تداخل با علف هرز یولاف وحشی تحت تاثیر تراکم علف هرز می باشد. با افزایش غلظت CO2 رقابت گیاهان زراعی و علف های هرز تغییر خواهد کرد. با توجه به اهمیت گندم در تامین امنیت غذایی و همچنین زیان شایان توجه علف هرز یولاف وحشی در گندمزارها، این آزمایش با هدف بررسی تاثیر افزایش غلظت گاز CO2 بر صفات مورفولوژیک (ریخت شناختی)، عناصر غذایی و عملکرد گندم در شرایط رقابت با علف هرز یولاف وحشی اجرا شد.
این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. سه غلظت گاز CO2 شامل غلظت های 400، 700 و 1000 (قسمت در میلیون) به عنوان عامل اصلی و عامل فرعی شامل پنج تراکم صفر، 25، 50، 75 و 100 بوته در مترمربع علف هرز یولاف وحشی بود. در این تحقیق برای فراهم آوردن شرایط همانند و یکسان سازی کلیه ی تیمار ها، اتاقک های رشد روباز در همه کرت های مورد بررسی ایجاد شد.
نتایج و بحث: افزایش غلظت گاز CO2 باعث افزایش ارتفاع و افزایش تراکم علف هرز یولاف وحشی باعث کاهش ارتفاع بوته گندم شد. بررسی ها گویای آن است که تراکم 100 بوته در متر مربع علف هرز نسبت به تیمار شاهد در غلظت 400 قسمت در میلیون CO2 باعث 10/27 درصد، درغلظت 700 قسمت در میلیون CO2 باعث 02/31 درصد و در غلظت 1000 قسمت در میلیون CO2 باعث 39/35 درصد کاهش ارتفاع بوته گندم شد. تراکم 100 بوته در متر مربع یولاف وحشی نسبت به تیمار شاهد باعث کاهش 8/48 درصد طول سنبله، 81 درصد عملکرد دانه گندم شد. همچنین به طور کلی افزایش غلظت گاز CO2 و تراکم علف هرز یولاف وحشی به ترتیب موجب افزایش و کاهش جذب عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، روی و مس در گندم شد. به طور کلی روند کاهش عملکرد دانه گندم در غلظت های مختلف گاز دی اکسید کربن تا تراکم حدود 50 بوته در مترمربع علف هرز یولاف وحشی با شیب تند کاهش یافت و روند خطی داشت، اما از این تراکم به بعد تا تراکم 100 بوته در مترمربع علف هرز یولاف وحشی از شیب کاهش عملکرد دانه گندم کاسته شد، به طوری که به نظر می رسد به احتمال در صورت افزایش تراکم علف هرز بیش از 100 بوته در مترمربع نمودار روند ثابت را در پیش می گرفت. بنابراین با توجه نتایج به دست آمده، بیشترین کاهش عملکرد دانه گندم برابر 78 درصد و در تراکم 100 بوته در مترمربع پیش آمد.
افزایش غلظت گاز CO2 باعث افزایش ارتفاع بوته، طول سنبله و عملکرد دانه گندم شد. میزان زیان وارد شده به عملکرد گیاه زراعی گندم در نتیجه تداخل با علف هرز یولاف وحشی تحت تاثیر تراکم علف هرز می باشد، که با تغییر تراکم یولاف وحشی تغییرپذیری های گسترده ای در واکنش های رشد گندم از جمله عملکرد دانه آن بر اثر تحت تاثیر قرار گرفتن تقاضا برای نهاده های محیطی مشاهده شد.