بررسی تاثیر زئولیت و میکوریزا بر جذب عناصر غذایی و عملکرد ذرت علوفه ای رقم 704

ذرت از بهترین گیاهان علوفه ای برای کاربرد دام می باشد. افزایش عملکرد همراه با افزایش کیفیت در این گیاه امری ضروری است. کودهای زیستی (بیولوژیک) و اصلاح کننده های خاک ظرفیت و قابلیت زیادی دارند تا جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی باشند، اما تحقیقات در این زمینه کافی نمی باشد. کاربرد زئولیت به همراه میکوریزا (قارچریشه) می تواند با جلوگیری از هدر رفت عناصر غذایی از محیط ریشه شرایط را برای رشد گیاه بهبود بخشد. پژوهشگران در پژوهشی بیان کردند کاربرد توام زئولیت ( 5 درصد وزنی خاک) و میکوریزا باعث کاهش آبشویی نیتروژن و فسفر شده است. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر زئولیت به عنوان اصلاح کننده کانی خاک و قارچ میکوریزای آربسکولار در سطوح مختلف کود شیمیایی فسفر بر رشد گیاه و غلظت عناصر دانه ذرت انجام شد.
این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود در سال 1392 به اجرا درآمد. عامل های آزمایش شامل، زئولیت کلینوپتیلولایت در دو سطح بدون کاربرد و کاربرد 9 تن در هکتار، قارچ میکوریزا گونه (Glomus intraradices) با نام علمی جدید (Rhizophagus irregularis) در دو سطح بدون کاربرد و کاربرد آن، کود سوپر فسفات تریپل در سه سطح صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار بود. تعیین درصد کلونیزه کردن (کلونیزاسیون) ریشه گیاه به روش جیوانتی و موس انجام پذیرفت. اندازه گیری سبزینه (کلروفیل) در یک نوبت در زمان گلدهی (تاسل دهی)، به وسیله دستگاه سبزینه سنج (SPAD 502) انجام شد. برای اندازه گیری عناصر از روش هضم با اسید پرکلریک و اسید نیتریک (نسبت 1 به 6) استفاده شد.. آن گاه فسفر دانه با دستگاه طیف سنج نوری (اسپکتروفوتومتر)، پتاسیم دانه با دستگاه شعله سنج نوری (فلیم فتومتر) و کلسیم دانه به روش عیارسنجی (تیتراسیون) اندازه گیری شدند.
نتایج و بحث: نتایج نشان داد تلقیح قارچ میکوریزا با ریشه گیاه ذرت سبب افزایش درصد کلونیزه کردن میکوریزایی به میزان 25 درصد شد. کاربرد تیمارهای کود فسفر (01/0˂p )، زئولیت (01/0˂ p) و میکوریزا (01/0˂p ) سبب افزایش معنی دار سطح برگ تک بوته به ترتیب به میزان 5/15، 25/6 و 8/10 درصد شد. کاربرد توام زئولیت و میکوریزا سبب معنی داری (05/0˂p ) اثر متقابل این دوتیمار و افزایش 8/19 درصدی سبزینه برگ ذرت نسبت به شاهد شد. کاربرد توام میکوریزا و زئولیت بدون استفاده از کودهای شیمیایی فسفر توانست به میزان 44 درصد (2/19253 کیلوگرم) عملکرد زیست توده (بیولوژیک) گیاه را نسبت به شاهد (22/13349) افزایش دهد در حالی که کاربرد به تنهایی50 و100 کیلوگرم کود فسفره در هکتار توانست به ترتیب 39 درصد (35/18632 کیلوگرم) و 52 درصد (93/20300 کیلوگرم) عملکرد زیست توده افزایش دهد. تاثیر اصلی زئولیت بر غلظت پتاسیم و کلسیم دانه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار و سبب افزایش غلظت این دو عنصر در دانه شد. همچنین گیاهان در همزیستی با میکوریزا از غلظت فسفر، پتاسیم و کلسیم بیشتری در دانه خود نسبت به گیاهان غیرهمزیست داشتند.
نتایج نشان داد استفاده از میکوریزا به همراه اصلاح کننده خاک (زئولیت) می تواند جایگزین بخشی از کودهای شیمیایی فسفره در زراعت ذرت در نظام های کشاورزی پایدار شود و میزان رشد و کیفیت دانه آن را بهبود بخشد. از آنجایی که رقم گیاه ذرت کشت شده در این پژوهش علوفه ای بوده است و با توجه به اهمیت و نقش این گیاه در تغذیه دام با کاربرد توام کودهای زیستی و اصلاح کننده های خاک می توان با جلوگیری از کاربرد بیش از حد نهاده های شیمیایی به عملکرد زیست توده مطلوب و افزایش کیفیت علوفه در کشتزارها دست یافت.