بررسی مراحل رشد فنولوژیک کیوی (Actinidia deliciosa) رقم هایوارد در غرب گیلان

کیوی به عنوان یک محصول تازه تجاری شده، در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی که در شرایط آب وهوایی مشابه آن در کشور کشت می شوند بازده اقتصادی بالایی دارد. همچنین، این میوه در ایران نسبت به سایر کشورهای تولید کننده آن از کیفیت بهتری برخوردار است. شیوه های مدیریتی مانند هرس، استفاده از تنظیم کننده های رشد، کودها، آفت کش ها، گرده افشانی مکانیکی، طبیعی، دستی، تنک گل و میوه، زمان برداشت و غیره بر شناخت مراحل خاص فنولوژیکی تاکید می کنند. بنابراین، هدف از این آزمایش توصیف مراحل فنولوژی کیوی رقم هایوارد در مقیاس «بی بی سی اچ» در غرب استان گیلان و محاسبه نیاز گرمایی است که در پیش بینی زمان رسیدن به مراحل فنولوژی سودمند است.
این آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار با 12تاک انجام شد. بر روی هر تاک 4 شاخه بارده (در هر طرف 2 عدد) انتخاب و برای داده برداری علامت گذاری شد. جزئیات مراحل اصلی و ثانویه فنولوژی با استفاده از مقیاس«بی بی سی اچ» برای 2 سال در منطقه غرب گیلان (شهرستان آستارا) از تاک های بالغ تعیین شد. درصد شکفتن جوانه ها و درصد شاخه های بارور بر روی شاخه های بارده بررسی شد. منحنی رشد میوه با اندازه گیری ابعاد میوه و آب هم حجم میوه، تغییرات مواد جامد محلول با استفاده از قندسنج دستی و اثر درجه حرارت بر گلدهی و رشد میوه مورد بررسی قرار گرفت. نیاز حرارتی مراحل مختلف نمو به صورت روز درجه رشد محاسبه شد.
8 مرحله اصلی رشد کیوی در مقیاس «بی بی سی اچ» شامل؛ مرحله 0 (نمو جوانه)، مرحله 1 (نمو برگ)، مرحله 3 (نمو شاخه)، مرحله 5 (ظهور گل آذین)، مرحله 6 (گلدهی)، مرحله 7 (نمو میوه)، مرحله 8 (بلوغ میوه) و مرحله 9 (پیری، شروع خواب) است، که از 27 اسفند ماه با آغاز تورم جوانه (مرحله 01) شروع و در چهارم دی ماه با ریزش همه برگ ها و شروع دوره خفتگی زمستان (مرحله97) پایان یافت. زمان هر یک از مراحل ثانویه و برخی از شیوه های مدیریتی مربوط به هر یک از این مراحل در مقیاس «بی بی سی اچ» ذکر شد. درصد شکفتن جوانه ها از انتهای شاخه به سمت نوک آن افزایش یافت به طوریکه تمام جوانه های خفته در پایین شاخه قرار داشتند. همچنین درصد شکفتن جوانه ها و تعداد شاخساره های بارور تحت تاثیر سال قرار گرفت. منحنی رشد میوه به صورت سیگموئیدی دوگانه بود و افزایش مواد جامد محلول میوه حدود 3 ماه بعد از تشکیل میوه مشاهده شد. رقم هایوارد بعد از شکستن خفتگی و از زمان شروع تورم جوانه تا رسیدن به گلدهی کامل 67/10±275/429 روز درجه رشد، برای رسیدن به 50 درصد اندازه نهایی میوه 8/65±5/1187 روز درجه رشد و برای رسیدن به بلوغ فیزیولوژیکی به 92/19±58/2763 روز درجه رشد نیاز داشت.
تعیین نیاز حرارتی در پیش بینی زمان های مدیریتی حائز اهمیت است به طوریکه اختلاف دمای روزها در سال های مختلف، مراحل مختلف نمو را تحت تاثیر قرار داد. از این شاخص می توان برای پیش بینی مراحل نمو و در نتیجه برای اعمال کارهای مدیریتی مانند زمان تنک گل، تنک میوه، هرس سبز، هرس زمستان، کودآبیاری، مبارزه با بیماری ها، آفات و همچنین پیش بینی زمان بلوغ فیزیولوژی میوه استفاده کرد.