تبیین تحلیل رابطه متن و مخاطب در پیام های قرآن

قرآن کریم و اساسا هر متنی، محصول یک گفتمان است. تحلیل این گفتمان موید نقش آفرینی سه مولفه اصلی متن، مولف و مخاطب در خلق این گفتمان است؛ در عین اینکه تحلیل گفتمان از مولفه متن آغاز می شود، نیت مندی فرستنده (مولف) از شکل گیری این متن، اثرگذاری بر مخاطب (فهمنده مدار) در بالاترین سطح است. ازاین رو به موازات بهره گیری از زبان معیار در ارائه پیام های متن، از زبان خلاقانه استفاده می کند تا پیام را در سطحی مطلوب، برجسته ساخته و آن را با هدف رهنمون ساختن مخاطب به مشارکت در فهم و درک متن سامان دهی کند. پیام های به زبان معیار، سطح فهم تعبیری مخاطب را به سبب شناخت دهی و تغییر نگرش در او و پیام ها در قالب زبان تمثیل، سطح فهم تاویلی او را با هدف تغییر در رفتارش نشانه رفته است. به رغم غالبیت نقش زیبایی آفرینی متن قرآن (برجسته سازی) که مخاطب را به تکاپو وامی دارد تا بتواند با متن ارتباط برقرار سازد، موانع شخصیتی، معرفتی و فرهنگی- اجتماعی، مانع از آن می شوند که مخاطب، فعالانه در امر دریافت پیام شرکت کند. ازاین رو در مواجهه، درک و حفظ پیام، گزینشی عمل می کند.