بررسی ارقام گندم دوروم بر اساس شاخص های ارزیابی کننده تنش گرما در مازندران

به منظور بررسی اثر تنش گرمای پایان فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گندم دوروم (Triticum durum Desf.) این آزمایش مزرعه ای در دو تاریخ کاشت (تاریخ کشت مطلوب و با تاخیر) انجام شد. تعداد هفت رقم گندم دوروم (یاواروس، دنا، کرخه، آریا، بهرنگ، ساجی و زردک) در طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر در استان مازندران، طی سه فصل زراعی 89-1388، 90-1389 و 91-1390 مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر رقم بر وزن سنبله و عملکرد دانه معنی دار (1% ≥ α) بود، که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی در ارقام گندم دوروم مورد بررسی است؛ همچنین اثر سال بر این صفات معنی دار بود، در حالی که برهمکنش سال در رقم برای صفت وزن سنبله معنی دار بوده، ولی برای عملکرد دانه معنی دار نبود. مقدار کاهش وزن سنبله در شرایط تنش برای ارقام مورد بررسی یکسان نبود، که اهمیت انتخاب رقم غیر حساس به تنش گرما را ثابت می کند. بررسی شاخص های تنش نشان داد که شاخص های حساسیت به تنش (STI) ، میانگین بهره وری (MP) و میانگین هندسی بهره وری (GMP) در شرایط مطلوب و شرایط تنش گرما، با عملکرد دانه، همبستگی معنی داری (1% α ≤) داشتند، لذا برای گزینش ارقام غیر حساس پیشنهاد شدند. رقم بهرنگ با متوسط عملکرد 5310 کیلوگرم در هکتار در شرایط مطلوب، و با کاهش 16/9 درصدی در شرایط تنش، بیش ترین اندازه شاخص های STI، MP و GMP را داشت و به عنوان مناسب ترین رقم برای کشت در منطقه مازندران پیشنهاد شد.