مایگان شناسی تطبیقی در پرتوی بازنمایی ادبی شخصیت های اصلی در داستان های شخصیت محور تائیس از آناتول فرانس و شیخ صنعان از عطار

داستان شیخ صنعان یکی از برجسته ترین روایات منظومه تمثیلی منطق الطیر، شاهکار فریدالدین عطار نیشابوری شاعر، عارف و نویسنده قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری ایران است. پیش متنهایی از این داستان موجود است که قدمت آن را به قرون اول هجری و حتی به دوران یونان باستان می رساند. یکی از آن پیش متن ها افسانه تائیس، معشوق اسکندر مقدونی است که به قرن چهارم میلادی برمی گردد. این داستان را آناتول فرانس، نویسنده برجسته اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم فرانسه، نیز با عنوان «تائیس» روایت کرده است. بنابراین هدف این جستار، مقایسه داستان شیخ صنعان و تائیس که هر دو روایاتی از یک داستان واحد هستند، می باشد. رویکرد مورد نظر برای این مقایسه، مطالعه مایگان یا مایگان شناسی،[1]از نوع بازنمایی ادبی شخصیت های اصلی و معروف افسانه ای است[2]، رویکردی که یکی از پربارترین و غنی ترین حوزه های پژوهش در عرصه ادبیات تطبیقی است. روش شناسی این پژوهش نیز از حوزه دانش روایت شناسی به خصوص مبحث شخصیت پردازی و تجلی شخصیت بهره می برد. زیرا از منظر روایت شناسی شخصیت، شیوه ای برای انتقال مضمون یا همان مایگان شناسی است. پرسش اصلی این جستار عبارت است از اینکه کدام یک از بخش های دو روایت را متفاوت از یکدیگر می یابیم؟ چرا؟ به دیگر سخن، طرز تلقی و برخورد هریک از نویسندگان با این داستان واحد سبب ایجاد چه گشتارهایی در هریک از روایت ها می شود؟
[1]- Thematology
[2]- the literary representation of named personages