معاینه و مداوای زنان در عصر قاجار؛ به روایت پزشکان و سیاحان غربی

مطالعات مربوط به زنان و مسائل گوناگون آنان در تاریخ همواره حائز اهمیت بوده است. با توجه به محرومیت های تاریخی زنان ایرانی در ادوار مختلف، کمبود منابع تحقیقی در این زمینه کاملا محسوس است. این امر به ویژه درباره شیوه معاینه و مداوای بیماری های زنان که ارتباط مستقیم با «جسم» زن دارد، بسیار صادق است. هدف از این مقاله بررسی این موضوع در عصر قاجار به ویژه نیمه دوم آن است که به دلیل کاربرد همزمان دو مکتب پزشکی سنتی و جدید، نقطه عطفی در تاریخ پزشکی ایران شمرده می شود.
در این پژوهش مروری توصیفی به علت تاریخی بودن موضوع با روش کتابخانه ای و با مطالعه برخی منابع موجود در عصر قاجار به ویژه سفرنامه های سیاحان و پزشکانی که در آن عصر به ایران آمده اند، تلاش شده است، بخشی از زوایای تاریک پزشکی ایران روشن شود.
بنا بر یافته های این پژوهش، معاینه بیماران زن در عصر قاجار تنگ نظرانه بود و برخی بیماری های شایع زنان نیز درمان می شد.
این پژوهش گام کوچکی است در روشن کردن وضع درمانی و پزشکی زنان در عصر قاجار که در نوع خود نوآورانه است.
بنابراین هم از دیدگاه تاریخ اجتماعی ایران حائز اهمیت است و هم از منظر تاریخ پزشکی به وضع نیمی از جمعیت کشور می پردازد و می تواند جرقه ای، هرچند کوچک برای پژوهش های بزرگ تر در هر دو زمینه باشد.