عوامل موثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی استان های تهران و البرز

کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت های کشاورزی به شمار می رود. این امر سبب شده است تا مدیریت مزرعه و بهره وری از آب زراعی، نیازمند مشارکت هر چه بیشتر کشاورزان در این زمینه باشد، از این رو هدف از انجام این تحقیق، تحلیل موانع و تسهیل کننده های موثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری می باشد. جامعه آماری مورد نظر شامل 70 نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی بود که با استفاده از سرشماری، مورد تحلیل قرار گرفتند. داده ها با استفاده از پرسشنامه به عنوان ابزار تحقیق جمع آوری گردید و به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، از نرم افزارهای SPSS و Lisrelاستفاده شد. برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نرم افزار R ضریب آلفای ترتیبی محاسبه و مقدار آن برای بخش های مختلف پرسشنامه 91 درصد به دست آمد که نشان از قابلیت اعتماد داده ها در شرایط مشابه دارد. در این تحقیق، به منظور شناسایی موانع و تسهیل کننده های تاثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری، از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل در قسمت موانع توسعه، منجر به شناسایی پنج مانع تاثیرگذار بر توسعه سیستم های نوین آبیاری از سوی کشاورزان گردید. این موانع عبارت بودند از آگاهی کشاورزان، مشکلات فنی، هزینه های اجرایی، سیاستگذاری های دولتی و رضایت کشاورزان پیشرو. این عامل ها به طور کلی 72 درصد از موانع توسعه سامانه های نوین آبیاری را تحت کنترل خود داشتند. تسهیل کننده های شناسایی شده هم عبارت بودند از دانش فنی کشاورزان، وضوح مزایای نسبی و نظارت و همکاری سازمان ها. این عامل ها نیز در کل، توانایی تبیین حدود 40 درصد از واریانس مجموع عوامل تاثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری را بر عهده داشتند. همچنین به منظور تعیین روابط مستقیم و غیر مستقیم بین موانع و تسهیل کننده های شناخته شده، از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج این بخش مشخص نمود که آگاهی کشاورزان (87/0= β)، هزینه های اجرایی(67/0= β) و رضایت کشاورزان پیشرو (54/0= β) بر توسعه سامانه های نوین آبیاری تاثیر مستقیم دارد. همچنین دیگر نتایج تحقیق نشان داد که روابط غیر مستقیم و ضعیفی بین هزینه های اجرایی، رضایت کشاورزان و آگاهی کشاورزان در راستای توسعه سیستم های نوین آبیاری برقرار است. مطابق دیگر نتایج به دست آمده، هیچ کدام از تسهیل کننده های شناسایی شده، تاثیر معنی داری بر توسعه سامانه های نوین آبیاری توسط کشاورزان نداشتند.