بررسی تاثیر کمی سدهای اصالحی بر زمان تمرکز حوضه (مطالعه موردی: شهرستان های اقلید، مرودشت و ممسنی، استان فارس)

سازه های کوچکی هستند که با کاهش سدهای اصالحی سرعت جریان آب و کاهش شیب آبراهه، منجر به افزایش زمان 5 و تغییر ابعاد هیدروگراف سیل میگردد. حدود 70 %از تمرکز اقدامات اصالح آبراهه ها در استان فارس را احداث سدهای اصالحی در قالب پروژه های آبخیزداری تشکیل می دهد. با توجه به عملکرد متفاوت این طرح ها بر روی کاهش دبی، این تحقیق به منظور تعیین تاثیر کمی این پروژه ها در افزایش زمان تمرکز در شهرستانهای اقلید، مرودشت و ممسنی استان فارس انجام گردید. در این تحقیق زمان تمرکز قبل و بعد از اجرای بیش از 1000 سد اصالحی از نوع خشکه چین، توریسنگی، چپری و سنگیمالتی اجرا شده در حوزه های آبخیز طویله بند (شهرستان اقلید)، تنگ شول (شهرستان مرودشت) و جونگان (شهرستان ممسنی)، با استفاده از روش اندازه گیری میدانی و فرمول های تجربی متداول محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که احداث سدهای اصالحی بر افزایش زمان تمرکز حوضه ها موثر میباشد اما تاثیر کمی آنها در حوضه های مختلف، متفاوت است؛ به طوریکه افزایش زمان تمرکز در حوضه های شهرستان اقلید در مقایسه با دو شهرستان مرودشت و ممسنی بیشتر بوده است. لذا موفقیت سدهای اصالحی در افزایش زمان تمرکز حوضه در پروژه های آبخیزداری، نیازمند برآورد صحیح دبی و انتخاب مناسب آبراهه های بحرانی با توجه به سطح آبخیز باال دست، شیب و رتبه آبراهه، همچنین طراحی مناسب ابعاد، رعایت فاصله مناسب بین سدها و تعمیر و نگهداری پس از احداث میباشد. براساس نتایج تحقیقات میدانی در صورتی که هدف از احداث این سازه ها، کاهش دبی پیک سیل باشد، پیشنهاد می شود که سازه ها با پراکنش مناسب در آبراهه های بحرانی احداث شود. به عبارتی احداث این سازه ها تنها مختص به سرشاخه ها و آبراهه های با رتبه 1 و 2 نگردد و احداث آنها در آبراهه های اصلی با رتبه های بالاتر تا خروجی حوضه نیز ادامه پیدا کند.