بررسی ژنوتیپ های مختلف برنج با استفاده از تجزیه و تحلیل چند متغیره

برنج غذای اصلی بیش از نیمی از مردم دنیا را تامین می کند و در بخش عظیمی از قاره آسیا تامین کننده بیش از 80 درصد کالری و 75 درصد پروتئین مصرفی مردم است. یکی از روش های افزیش محصول، استفاده از فنون به نژادی است؛ و از جمله ابزار مهم به نژادگران گزینش است. از این رو اطلاع از تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپ ها به منظور انتخاب والدین مناسب جهت تلاقی هایی که ممکن است نوترکیبی های جدید ژنی ایجاد نمایند، در پروژه های اصلاحی ضرروری است. بدین منظور 10 ژنوتیپ برنج ایرانی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد آزمایش از لحاظ صفات کلروفیل، سطح برگ، طول برگ پرچم، وزن صد دانه، طول و عرض دانه و عملکرد دانه اختلاف معنی دار وجود داشته است. بررسی همبستگی نشان داد که بین عملکرد دانه با صفات کلروفیل، سطح برگ، طول خوشه رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها به روش واریماکس پنج عامل پنهانی را شناسایی نمود که جمعا 75/86 درصد از تنوع کل را توجیه کردند. دسته بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه خوشه ای به روش حداقل واریانس وارد، ژنوتیپ های را در فاصله اقلیدسی 16 در 3 کلاس مختلف گروه بندی نمود. با توجه به نتایج حاصله از این پژوهش، می توان برای ایجاد ژنوتیپ های پاکوتاه، زودرس با عملکرد بالا از ژنوتیپ های کلاستر 1 و 2 به عنوان والدین مناسب در تلاقی ها استفاده نمود.