واکنش ژنوتیپ های بومی و اصلاح شده برنج به رقابت با علف های هرز در سیستم کشت مستقیم

به منظور ارزیابی توان رقابتی ژنوتیپ های برنج با علف های هرز در سیستم کشت مستقیم و تعیین صفات مرتبط با آن، آزمایشی در سال زراعی 96-95 در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان رشت انجام گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل دو سطح مدیریت علف هرز (رقابت کامل تحت شرایط جامعه طبیعی علف های هرز و عاری از علف هرز) و کرت های فرعی شامل 10 ژنوتیپ برنج (هاشمی، آبجی بوجی، تازه حسنی، گیلانه، شیرودی، صالح، RI18430-1، RI18430-60، RI18430-72 و RI18430-77) بودند. نتایج نشان دهنده تفاوت ژنوتیپ ها از نظر توانایی رقابت با علف های هرز بود. تحت شرایط عاری از علف های هرز، میزان عملکرد دانه از 5/3293 در رقم صالح تا 1/6796 کیلوگرم در هکتار در رقم شیرودی متغیر بود. تحت شرایط رقابت کامل علف های هرز نیز عملکرد دانه از 6/260 در لاین RI18430-72تا 2/1291 کیلوگرم در هکتار در رقم هاشمی ثبت شد. تغییرات زیست توده علف های هرز در مرحله گلدهی از 53/153 تا 63/212 گرم در متر مربع بود که بالاترین و پایین ترین میزان آن به ترتیب در رقم آبجی بوجی و شیرودی مشاهده شد. متوسط افت نسبی عملکرد به واسطه رقابت با علف های هرز از 55/73 تا 1/94 درصد در میان ژنوتیپ های مختلف، متغیر بود. نتایج همچنین نشان دهنده وجود همبستگی مثبت معنی دار میان توانایی رقابتی و عملکرد دانه بود. ارقام هاشمی، شیرودی و لاین RI18430-60 با دارا بودن بالاترین توانایی رقابتی و عملکرد دانه (مبنای انتخاب مستقیم تحت شرایط رقابت کامل) می توانند در برنامه های مدیریت تلفیقی علف های هرز به منظور کاهش مصرف علف کش ها به کار روند. بر مبنای نتایج به دست آمده، رشد اولیه (بنیه)، شاخص سطح برگ، زیست توده و ارتفاع بوته، صفاتی هستند که همبستگی مثبت معنی داری با توان رقابتی داشته و از این رو می توانند به عنوان معیاری جهت تشخیص و انتخاب غیر مستقیم ارقام دارای توان رقابتی بالا مورد استفاده قرار گیرند.