بررسی توسل و طلب شفاعت و یاری از امامان شیعه، در رباعی های عارفانه منسوب به ابوسعید ابوالخیر و سیر انتساب آن ها

ابوسعید ابوالخیر(357-440ق)، از عارفان شاخص دوران سامانی و غزنوی است که سهمی ویژه در رواج مفاهیم عرفانی در شعر فارسی داشته است. اشعار عرفانی منسوب به او، اغلب در نسخ متاخر جمع آوری شده؛ با این حال با تحلیل آن ها، می توان سیری از چگونگی و محدوده زمانی ورود مفاهیم شیعی به رباعیات عرفانی، ارائه کرد. در این مقاله به روش تحلیلی، مفاهیمی چون: توسل و شفاعت در اندیشه و اشعار مناجاتی و منقبتی ابوسعید بررسی شده و ضمن مقایسه ساختار و مفهوم این اشعار با دیگر نمونه های مشابه ادب فارسی، درستی انتساب اشعار و سیر ورود مفاهیم شیعی به رباعی عرفانی تحلیل گردیده است. نتایج نشان می‏دهد، هرچند ریشه هایی مشترک بین عرفان ابوسعید و اندیشه های شیعی وجود دارد، در مقایسه با مجالس بازمانده از شیخ و نوع اشعار و محتوای آن‏ها، مفاهیم شیعی پس از سده هفتم، به رباعی های منسوب راه یافته و در زمانی متاخر به ابوسعید نسبت داده شده است.