بررسی ریخت شناسی گونه دارویی در معرض انقراض مورخوش (Zhumeria majdae)

گیاه مورخوش (Zhumeria majdae) ، گونه ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب های بسیار تند مناطق صخره ای و کوهستانی جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی های گوارشی چون اسهال ، نفخ ، دل درد، ترشی و سوزش معده ، سرماخوردگی، سردرد و التیام زخم موثر است. به منظور بررسی پارامتر های مختلف صفات ریخت شناختی (31 صفت کمی و 19 صفت کیفی) و ارتباط آن با پراکنش رویشگاه های گونه مورخوش، نمونه های هرباریومی از یازده رویشگاه مختلف در استان هرمزگان جمع آوری شد. ارزیابی صفات کیفی بر پایه واژه شناسی و ارزیابی صفات کمی با سنجش های کمی صورت گرفت و نتایج اندازه گیری ها مقایسه آماری شد و سپس به روش تجزیه خوشه بندی سلسله مراتبی، گروه بندی رویشگاه ها انجام شد. دندروگرام گروه بندی رویشگاه های مورخوش بر اساس پارامترهای ریخت شناسی با استفاده از نرم افزار SPSS و روش ward رسم شد. جهت بررسی ارتباط بین رویشگاه های مورخوش با صفات ریخت شناسی از روش تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) و نرم افزار PC-ORDWIND استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل PCA نشان داد که طول شاخه گل دهنده، طول گل، طول لبه بالایی کاسه، طول و عرض جام، طول لوله جام، طول خامه و عرض تخمدان از فاکتورهای اصلی هستند که در رویشگاه های مختلف تغییر می کنند و طول و عرض کاسه، طول لوله کاسه، طول برگه و رنگ بذر در درجه دوم اهمیت بودند.