تشیع و تاریخ اجتماعی ایرانیان در عصر صفوی

مولفه های گوناگونی در شکل گیری تاریخ اجتماعی هر ملت یا پیروان هر مذهبی موثر است. بررسی همه جانبه تاریخ اجتماعی هر ملتی، نیازمند توجه به تمامی علل و عواملی است که در فرآیند شکل گیری تاریخ اجتماعی آنها دخالت دارد. از جمله این علل و عوامل، توجه به کارکردهای دین و مذهب است که از مولفه های بسیار تاثیرگذار در تاریخ اجتماعی و هویت جمعی ملت ها به شمار می رود. نوشتار حاضر از روش تاریخ نگاری مکتب آنال، و با نگاه و گرایش جامعه شناسانه به تاریخ، برای بررسی نقش دین و مذهب تشیع در ایران عصر صفوی بهره جسته است. مهم ترین دستاورد و یافته این نوشته، شناسایی و تحلیل برخی از باورها، آیین ها، نهادها، و نمادهای شیعی است که در فرآیند شکل گیری هویت جمعی ایرانیان این دوره، نقش و کارکرد مثبتی داشته است. از این رو این نوشتار عوامل و موضوعاتی را بررسی کرد که در عملکرد و رفتار اجتماعی ایرانیان عصر صفوی، تاثیرگذار بود و با تقویت هویت شیعی در جامعه ایرانی، از سویی زمینه جدایی آنان از جوامع غیرشیعی، و از دیگر سو مقدمات شکل گیری ملت و کشور شیعی مستقلی را فراهم کرد.