طراحی برنامه آموزش مهارت های پیش کلامی و بررسی اثر بخشی آن بر بهبود مهارت های اجتماعی کودکان خودمانده با عملکرد بالا

نقص در مهارتهای اجتماعی و به دنبال آن ناتوانی در ایجاد، حفظ و توسعه روابط و تعامل اجتماعی، از علائم آشکار کودکان درخودمانده گزارش شده است و در ارزیابی های تشخیصی براین ویژگی ها بسیار تاکید می شود. توانایی زبان گفتاری یکی از پیش بینی کننده های قوی مهارتهای اجتماعی است. این پژوهش با هدف طراحی برنامه آموزش مهارتهای پیش کلامی به منظور بهبود و افزایش مهارتهای اجتماعی متقابل یعنی ایجاد، حفظ و توسعه روابط اجتماعی کودکان خودمانده عملکرد بالا انجام شده است.
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه کودکان با اختلال خودمانده مدارس و مراکز ویژه کودکان خودمانده شهر تهران در سال 94-95 بود. شرکت کنندگان در این تحقیق، بعد از غربالگری اولیه با استفاده از مقیاس گیلیام به منظور تشخیص اختلال خودمانده، جهت تعیین سطح عملکرد، در آزمون رتبه بندی گرایسون نیز شرکت کردند بعد از کسب نمره عملکرد بالا به عنوان جامعه آماری، تعیین شدند. تعداد 20 کودک پسر خودمانده با عملکرد بالا، به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند و از بین آنها، تعداد 10 نفر در گروه آزمایش و 10 نفر دیگر در گروه کنترل، به طور تصادفی جایگزین شدند. دو نفر از گروه آزمایش در جریان آموزش برنامه تحقیق را ترک کردند و تعداد نمونه ها به 16 نفر کاهش یافت. برنامه مداخله، یعنی آموزش مهارت پیش کلامی، در 20 جلسه آموزش متوالی، در مرکز اتیسم دوم آوریل تهران، برای گروه آزمایش و خانواده های آنها با استفاده از نمایش ویدئویی، نقش بازی و داستان گویی آموزش داده شد. از آزمون نیمرخ مهارتهای اجتماعی اسکات بلینی برای ارزیابی مهارت های ارتباطی استفاده شد.
اطلاعات حاصل از اجرای برنامه آموزشی، توسط آزمون های پیشرفته آماری، تحلیل واریانس و و اندازه گیری مکرر تحلیل شدند و نتایج نهایی نشان داد که همه فرضیه های این پژوهش، در سطح الفای 005/0 معنی دارشدند.
یافته های حاصل نشان دادند که برنامه آموزش مهارتهای پیش کلامی، موجب بهبود و افزایش معنادار مهارتها و تعاملات اجتماعی گروه آزمایش شد. اما این بهبودی در شرکت کنندگان گروه کنترل که هیچ مداخله ای را دریافت نکرده بودند، ایجاد نشد. در مجموع یافته های حاصل نشان داد که برنامه آموزش مهارتهای پیش کلامی، می تواند به صورت برنامه مداخله ای موثر برای بهبود و افزایش توانایی های ارتباطی و اجتماعی کودکان خودمانده عملکرد بالا، به کار برده شود.