سهم منابع آبی ایران از سامانه های جوی

بسیاری از پژوهشگران معتقدند سامانه های جوی حاکم بر ایران در دوران سرد و گرم گذشته با زمان ما یکی بوده است؛ ولی همگی به این واقعیت اذعان دارند که حوزه عملکرد و سهم آنها در تامین منابع آب جوی ایران به شدت دستخوش تغییر و نوسان بوده است. گفته می شود این تغییرات و نوسانات در عصر ما بیشتر ناشی از عملکرد بشری است و پیامدهای آن از هم اکنون دامنگیر ما شده است. براساس پژوهش های متعدد، میزان تغییرات دما در ایران رشدی بسیار بیش از متوسط جهانی دارد. در این مقاله سعی شده است ضمن تعیین سهم نزولات جوی ایران از سامانه های مدیترانه ای - خزری، سودانی - خلیج فارس و موسمی - عمانی با روش تحلیل داده های متوسط بارش ایران در طول یک دوره آماری 50 ساله، سهم منابع آبی ایران از سامانه های جوی نشان داده شود. یافته ها نشان می دهد: از 415 میلیارد متر مکعب بارش ایران، بیشترین سهم رطوبتی واردشده مربوط به سامانه مدیترانه ای - خزری با 240 متر مکعب، سپس سامانه سودانی- خلیج فارس با 152 متر مکعب و فقط 5/22 متر مکعب بارش ها مربوط به رطوبت تزریق شده از دریای عمان و سامانه های موسمی است. ناهمواری ها، چکادها و چاله ها در ایران توزیع سرمایه های آب جوی را دستخوش دگرگونی و مدیریت تاریخی منابع آبی را نیز کنترل کرده است.
گرمایش دمای ایران در چند دهه آینده اگر بر سهم آبی سامانه های جوی بی تاثیر فرض شود، قطعا میزان ظرفیت ذخیره سازی طبیعی آب در پهنه سرزمین ایران در برابر افزایش دما تا یک سوم فعلی کاهش خواهد یافت و این تغییرات، موجودیت مدنی را در ایران مرکزی با خطری جدی روبرو خواهد ساخت.