تاملی در چیستی حارصه و دامیه

حارصه و دامیه خفیف ترین گونه از انواع شجاج می باشند. در ماده 709 قانون مجازات اسلامی، حارصه به خراش پوست بدون آنکه خون جاری شود، تعریف شده است. دامیه نیز جراحتی دانسته شده که اندکی وارد گوشت شود و همراه با آن خون جاری گردد. این دو تعریف، برآمده از نظریه مشهور فقها در تعریف شجاج است، با این تفاوت که طبق دیدگاه مشهور، آنچه در تعریف این دو جراحت دخیل است، قید «خروج خون» است و نه «جریان خون». ابهام و نارسایی که در این دو تعریف وجود دارد، مستلزم ارائه تعریف دقیق تری از این دو جراحت است. با تطبیق دیدگاه برخی فقها بر داده های علوم تجربی و نسبت سنجی اقوال مختلف ایشان در تعریف گونه های شجاج، می توان معتقد شد، حارصه خراشیدگی بدون خروج خون لایه بیرونی پوست، است که امروزه در علوم پزشکی، اپیدرم خوانده می شود. دامیه نیز، عبارت است از جراحتی که با شکافتن لایه سطحی پوست، دو لایه درم و هیپوردم را نیز می شکافد و چون در این دو لایه، مویرگ خونی وجود دارد، تحقق دامیه، همواره همراه با خروج خون خواهد بود. بر این پایه و در تقابل با دیدگاه مشهور، مطابق با نظریه «شیخ مفید» در تعریف دامیه، ضمن تحقق این جراحت، بافت های ماهیچه ای زیر پوست که فقها تحت عنوان کلی «لحم» از آن ها یاد کرده اند، دچار پارگی نمی شوند، بلکه هم حارصه و هم دامیه، مختص به جراحات ناحیه پوست می باشند.