تاثیر فرسایش آبی و کاربری اراضی بر ذخیره کربن آلی و نیتروژن خاک

کربن آلی خاک یکی از مولفه های اصلی در ارزیابی کیفیت خاک محسوب می گردد. آگاهی از تغییرات میزان ذخیره کربن آلی و نیتروژن خاک در اثر فرآیندهای مختلف در درک نقش این فرآیندها در چرخه جهانی آن ها و در نتیجه کاهش اثرات گازهای گلخانه ای اهمیت زیادی دارد. ذخیره کربن آلی و نیتروژن توابعی از غلظت کربن و نیتروژن و وزن مخصوص خاک بوده که مستعد تغییر در اثر تغییرات کاربری اراضی و نوع فرسایش می باشند. هدف از این مطالعه ارزیابی ذخیره کربن آلی و نیتروژن خاک تحت تاثیر کاربری اراضی و فرآیند فرسایش در مقیاس حوزه آبخیز می باشد. به این منظور ذخیره کربن آلی و نیتروژن در 112 نمونه خاک در واحدهای کاری دو حوزه هیو و زیدشت بر اساس فرسایش و کاربری اراضی شامل مرتع-فرسایش سطحی، اراضی باغ-فرسایش سطحی، اراضی دیم-فرسایش سطحی و مرتع-فرسایش آبراهه ای اندازه گیری شد. نتایج نشان داد ذخیره کربن آلی و نیتروژن خاک تحت تاثیر کاربری اراضی و نوع فرسایش در هر دو حوزه دارای اختلاف معنی دار می باشد. ذخیره کربن آلی و نیتروژن خاک در هر دو حوزه در اراضی باغ تحت تاثیر فرسایش سطحی در لایه سطحی (20 سانتی متری) بیش از سایر کاربری ها می باشد و در حوزه هیو به ترتیب اراضی باغ- فرسایش سطحی، مرتع-فرسایش سطحی و مرتع-فرسایش آبراهه ای دارای ذخیره کربن آلی 46، 31 و 21 تن بر هکتار (005/p<) و در حوزه زیدشت به ترتیب اراضی باغ-فرسایش سطحی، مرتع-فرسایش سطحی، اراضی دیم-فرسایش سطحی و مرتع-فرسایش آبراهه ای دارای ذخیره کربن آلی 43، 23، 23 و 22 تن بر هکتار است (005/p<). همچنین در مورد ذخیره نیتروژن کل خاک روند مشابه دیده می شود. بنابراین نتیجه گیری می شود هدررفت کربن آلی و نیتروژن در اثر فرسایش موجب کاهش ذخایر کربن و نیتروژن و پیرو آن سطح تولیدات در اراضی مرتعی شده است. نتایج این مطالعه می تواند در انتخاب روش های مناسب کنترل فرسایش به عنوان رویکردی کم هزینه و ساده در کاهش هدررفت کربن آلی و نیتروژن مورد استفاده قرار گیرد.