نشانه شناسی نماد حیوانی شیر در غزلیات شمس

نشانه شناسی مطالعه نظامند نشانه ها جهت دریافت لایه های گوناکون فکری شاعر یا نویسنده است. با علم نشانه شناسی می توان به اصلی ترین وظیفه آن یعنی بررسی انواع دلالت های معنایی دست یافت. این نوشتار با رویکرد علم نشانه شناسی نماد حیوانی شیر را در غزلیات شمس تبیین می کند. در این مقاله سعی نویسندگان بر این است که نماد شیر را از مناظر رمزگان فرهنگی، هنجارشکنی، بازی دال، کنش، جفت های تقابلی و دگردیسی مورد بررسی قرار دهند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در مقوله رمزگان های فرهنگی دو آیین میترا و مسیحیت به جهت فضای دینی میترائیسم در قونیه و ارتباط مولوی با کشیشان مسیحی، بر فضای اندیشگانی شاعر و اشعار او تاثیر گذاشته است. در بخش روابط تقابلی و دگردیسی مولوی به واسطه تغییر مداوم کنش ها و برخورد دینامیکی با جفت های تقابلی، راهی برای القای الگوی فنا و اندیشه وحدت گرایی خود ایجاد کرده که این مسئله گویای روح پرتلاطم مولوی در حیطه عشق او به شمس تبریزی است. در بخش کنش ها دو مقوله کنش مکانی و کنش طبیعی رمیدن شیر از آتش برای پردازش مفهوم ریاضت دادن بیشه دل آدمی به واسطه آتش عشق بهره گرفته شده است. همچنین مولانا برای مهیاکردن بستری مناسب در جهت القای مفاهیم عرفانی و عاشقانه نشانه شیر را از حیطه رمزپرداختگی خارج و راهی برای ورود به عرصه هنجارشکنی باز می کند.