نگرشی بر نحوه زایش تراسهای تکنونیکی

تراس های رودخانه ‏ای(1) از اجزاء مهم چشم اندازهای طبیعی و از عناصر مهم و کلیدی در بررسی ویژگی های ژیومورفیک پدیده‏ های رودخانه ‏ای، در مقیاس منطقه ‏ای و محلی و نحوه تغییرات توان رودخانه‏ ها در رابطه با عوامل مختلف، در سیر زمان محسوب می‏ شوند. این پدیده‏ ها به عنوان اشکال رودخانه ‏ای، معرف سطح آبهای جاری در گذشته و عملکرد رودخانه در پاسخ به انواع تغییرات رخداده در خصوصیات عوامل متعدد هستند. در رابطه با نحوه فعالیت فرایندها و تحت تاثیر بروز تغییرات و آشفتگی ها در شرایط حاکم، رودخانه گاه مجبور می‏ شود که بستر خود را برش دهد و نیمکت‏ های موازی با نیمرخ طولی خود پدید آورد.(2) تراس های رودخانه ‏ای که ارایه دهنده تغییرات متوالی در بستر جریان رودخانه‏ ها می‏ باشند، در واقع بهترین وسیله جهت بررسی تاریخ گذشته مناطق از نظر نوع تغییرات رخداده و نحوه عکس‏ العمل رودخانه ‏ها نسبت به وقوع چنین تغییراتی در مقاطع زمانی مختلف به شمارمی ‏آیند. با توجه به چنین ویژگی مهم پدیده ‏های یاد شده از موضوعات مطرح و مورد بررسی در علوم مختلف زمین، به ویژه علم ژیومورفولوژی و خاک شناسی هستند. برای علم خاک شناسی، تراس ها عبارتند از: سطوح هموار با شیب ملایم و متشکل از سنگ ریزه‏ های ناهمگن هستند که حضور آنها در کنار رودخانه ‏ها، مکان نسبتا با ثباتی را برای تشکیل خاک فراهم می ‏سازند.(3) برای علم ژیومورفولوژی، تراسهای رودخانه ‏ای به عنوان مهمترین اشکال ژیومورفولوژی حاصل عملکرد جریانهای آبی هستند که تشکیل آنها به موجب تاثیر نوسانات و تغییرات عوامل مختلف، مانند تغییر در انرژی عوامل مورفودینامیک صورت گرفته است . تراس های رودخانه ای که به واسطه تناوب درفرایندهای تخریب و ترسیب در رودخانه‏ ها تشکیل و تکوین یافته‏ اند (4) معمولا به صورت بریدگی های شیب در طرفین سواحل رودخانه ‏ها و یا فقط در یکی از کناره آنها مشاهده می‏ شوند.(5) به طورکلی می ‏توان گفت که تشکیل تراسها در اطراف بستر رودخانه‏ ها، حاکی از انجام تنظیمات و تغییرات در نیمرخ طولی رودخانه ‏ها در پاسخ به تغییر در نوع و میزان داده ‏ها و ستاده‏ های مربوط به مکان و زمان ویژه و تکوین نیمرخ طولی رودخانه، در جهت انطباق با شرایط جدید است. علیرغم اهمیت و تاثیر عمده فعالیت های تکتونیکی بر روی آبرفت‏های رودخانه‏ ای و تشکیل تراس ها، پژوهش های صورت گرفته در این زمینه بسیار ناچیز بوده است. وجود تفاوت در شکل کانالها و تنوع در عکس ‏العمل رودخانه‏ ها (با توجه تفاوت در میزان دبی، نوع و مقدار بار بستری) نسبت به چنین فعالیتهایی شاید عمده‏ ترین دلایل پیچیده شدن موضوع و درنتیجه کم شدن تعداد پژوهش دراین زمینه بوده است .