تنوع زیستی حشرات در بوم نظام های زراعی ارگانیک و رایج گندم (Triticum aestivum L.) و سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) در منطقه فریمان

حفظ و افزایش تنوع زیستی حشرات در بوم نظام های ارگانیک به عنوان یکی از مهمترین مولفه های اصلی در کنترل آفات بدون کاربرد سموم شیمیایی مطرح بوده و نقش بسزایی در کاهش آلودگی های زیست محیطی و رسیدن به پایداری در کشاورزی دارد. هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع زیستی حشرات در دو بوم نظام رایج و ارگانیک گندم (Triticum aestivum L.) و سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) در مزارع شهرستان فریمان بود. برای این منظور تحقیقی در سال زراعی91-1390 در مزارع گندم و سیب زمینی رایج و ارگانیک این شهرستان انجام گرفت. نمونه برداری از سطح مزارع رایج و ارگانیک در طول فصل رشد و در سه زمان مختلف (در سیب زمینی 45، 75 و 105 روز پس از کاشت و در گندم 200، 225 و 255 روز پس از کاشت) انجام گرفت. تعداد حشره در هر خانواده حشرات شناسایی شد. شاخص های مورد بررسی در دو بوم نظام رایج و ارگانیک شامل شاخص های تنوع شانون- ویور، سیمپسون و مارگالف، ضرایب یکنواختی پیلو و سیمپسون، غنای گونه ای و همچنین تنوع آلفا و بتا بودند. نتایج آزمایش نشان داد که مزرعه ارگانیک گندم نسبت به مزرعه رایج از غنای گونه ای بیشتری برخوردار بود که در مجموع، 41 خانواده برای کشت ارگانیک و 34 خانواده در کشت رایج گندم جمع آوری شد. تنوع آلفا در کشت رایج گندم بیشتر از کشت ارگانیک بود، در صورتی که از لحاظ تنوع بتا کشت ارگانیک نسبت به رایج برتری داشت. در گیاه سیب زمینی غنای گونه ای در کشت رایج بیشتر از ارگانیک بود که برای دو بوم نظام رایج و ارگانیک به ترتیب 22 و 18 خانواده مختلف از حشرات به دام افتادند. میزان تنوع آلفا و بتا نیز در کشت رایج سیب زمینی در مقایسه با کشت ارگانیک آن بالاتر بود. کمتر بودن تنوع گیاهی کمتر اطراف مزارع به عنوان زیستگاه حشرات را می توان دلیل اصلی کاهش تنوع زیستی حشرات در بوم نظام ارگانیک سیب زمینی عنوان کرد. اختلاف معنی داری نیز بین دو بوم نظام رایج و ارگانیک گندم و سیب زمینی از لحاظ شاخص های تنوع و ضرایب یکنواختی مورد بررسی مشاهده نشد.