ارزیابی ژنوتیپ های برنج بر اساس عملکرد و اجزای آن تحت شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی و شاخص های تحمل به خشکی با روش تجزیه بای پلات

به منظور ارزیابی ژنوتیپ های برنج از لحاظ تحمل به خشکی و تعیین صفات موثر بر عملکرد دانه، 18 ژنوتیپ برنج (14 لاین جهش یافته نسل M5 و چهار رقم حساس به خشکی) تحت شرایط آبیاری کامل (بدون تنش) و تنش خشکی در مرحله زایشی به صورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت طی سال زراعی 94-1393 ارزیابی شدند. تجزیه بای پلات ژنوتیپ در صفت نشان داد که عملکرد دانه تحت شرایط آبیاری کامل با تعداد پنجه، درصد باروری دانه و عرض دانه و تحت شرایط تنش خشکی با طول و عرض دانه، تعداد پنجه، درصد باروری دانه و تعداد دانه پر همبستگی مثبت داشت. شاخص های متوسط بهره وری (MP)، میانگین هندسی تولید (GMP)، میانگین هارمونیک (HarM)، شاخص تحمل به تنش (STI) و شاخص عملکرد (YI)، شاخص های مناسب در شناسایی ژنوتیپ های برتر در شرایط تنش بودند. بر اساس شاخص های تحمل به خشکی و نمود کلی صفات در شرایط تنش، ارقام خزر، هاشمی، طارم و گیلانه حساس ترین و لاین های موتانت 1، 2، 3، 4 (همگی از رقم طارم محلی) و 7 (از رقم هاشمی)، به ترتیب با میانگین عملکرد 33/2788، 00/2163، 33/2178، 00/2194 و 00/2375 کیلوگرم در هکتار تحت شرایط تنش خشکی، متحمل ترین ژنوتیپ ها بودند. بر اساس نمره تحمل به تنش (STS) نیز این لاین ها متحمل ترین ژنوتیپ ها بودند. بنابراین، به نظر می رسد که استفاده از موتاسیون توانسته باشد تحمل به خشکی را در نتاج افزایش دهد. این لاین های موتانت علاوه بر استفاده به عنوان والدین تلاقی ها، می توانند به عنوان ارقام متحمل به خشکی نیز معرفی شوند.