مقایسه چهار روش تحلیل حساسیت پارامترهای مدل مفهومی HBV در حوضه آبریز کرخه و زیرحوضه های آن

مدل HBV (Hydrologiska Byråns Vattenbalansavedlning) یک مدل مفهومی است که به طور گسترده ای برای پیش بینی های آب شناسی و مطالعات منابع آب به کار می رود. در این مطالعه تحلیل حساسیت پارامترهای مدل HBV برای زیرحوضه های کرخه و کل حوضه کرخه در چهار بازه زمانی مختلف 1، 5، 10 و 25 سال با چهار روش FAST (Fourier Amplitude Sensitivity Test)، (Regional Sensitivity Analysis) RSA،Sobol  و رگرسیون بررسی شده است. پس از تعیین حساس ترین پارامترها مدل با روش الگوریتم ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب، NSGA (Nondominated Sorting Genetic Algorithm) واسنجی شده است. توابع هدف برای بررسی عملکرد مدل شامل NSE، RMSE، RSR و BIAS می باشند. نتایج تحلیل حساسیت پارامترها نشان می دهد که روش های Sobol و RSA به علت تغییرپذیری در بازه های زمانی و زیرحوضه های مختلفروش های قابل اطمینان تری هستند. حساس ترین پارامترهای مدل HBV برای زیرحوضه ها و حوضه کرخه در روال خاک پارامتر بیشینه ذخیره رطوبت خاک (Fcap) و در روال پاسخ پارامتر بیشینه ذخیره رطوبت لایه سطحی خاک (hl1) هستند، این پارامترها در دبی های کمینه بیشترین حساسیت را نشان داده اند. پارامترهای روال برف مخصوصا پارامتر دمای آستانه برای یخ زدگی (ttlim) در زیرحوضه های قره سو و کشکان و در بازه های زمانی کوتاه مدت (1 و 5 سال) حساسیت نشان داده اند. مدل HBV توانایی شبیه سازی رواناب در حوضه کرخه و زیرحوضه های آن با دقت بالا را دارد. این مطالعه نشان می دهد انتخاب بازه های زمانی کوتاه تر واسنجی، نتایج شبیه سازی بهتری ارائه می دهد. در بازه زمانی یک سال بهترین ضریب NSE، RSR و RMSE مربوط به زیرحوضه گاماسیاب به ترتیب به مقدار 95/0، 21/0 و 4/1 و بهترین BIAS مربوط به زیرحوضه کشکان و حوضه کرخه به مقدار 13/0 است.