خصوصیات اکولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه دارویی گل ماهور (Verbascum speciosum Schrader.) در مراتع کوهستانی سهند

شناخت ویژگی های گیاهی، اولین گام برای شناخت الگوی های موجود در رشد و پراکنش پوشش گیاهی و نحوه پاسخ آنها به شرایط محیطی است. گیاه گل ماهور یکی از گونه های مطرح دارویی برای بیماری های عفونی است که در مراتع ایران و مخصوصا مراتع آذربایجان گسترش دارد. بر همین اساس، خصوصیات اکولوژیکی و مورفولوژیکی گل ماهور، در مراتع کوهستانی سهند بررسی شد. برای این منظور، در چهار مکان معرف (واحد اکولوژیکی)، از پوشش گیاهی و خاک نمونه برداری شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی در هر مکان، به روش تصادفی سیستماتیک در داخل 60 پلات یک متر مربعی که با فاصله 10 متر از همدیگر در امتداد شش ترانسکت 100 متری مستقر شدند، انجام شد. همزمان با این امر، صفات ساختاری و بایومس پایه های یکساله و دوساله گل ماهور، در هر یک از واحدهای اکولوژیکی اندازه گیری شد. جهت بررسی ارتباط خصوصیات رویشگاهی با صفات گیاهی، با توجه به طول گرادیان متغیرها، از آنالیز چندمتغیره -روش آنالیز افزونگی (RDA)- استفاده شد. بر مبنای نتایج عوامل محیطی متفاوتی، بر صفات پایه های یکساله و دوساله، اثرگذار است. بطوریکه با افزایش ارتفاع و به تبع آن کاهش دما، صفات ساختاری پایه های یکساله گل ماهور، کاهش می یابد. ضمن اینکه، افزایش رطوبت خاک و کاهش آهک، سبب افزایش صفات مذکور می گردد. صفات بایومس پایه های یکساله نیز در مکان های پرشیب، حاصلخیز و با هدایت الکتریکی بالا، افزایش می یابد. همچنین در ارتفاعات پائین تر و با خاک سبک، صفات ساختاری پایه های دو ساله افزایش می یابد. صفات بایومس آنها نیز در ارتفاعات پائین و مناطق با خاک سبک و مرطوب، بیشتر خواهد بود. به طور کلی اهمیت هر یک از صفات ساختاری و بایومس گل ماهور، بر حسب نوع کاربرد و هدف مشخص می شود. با این حال، صفات ساختاری و بایومس، با یکدیگر همبستگی داشته و توجه به یکی سبب تقویت عامل دیگری نیز می شود. ضمن اینکه صفات اندازه گیری شده، از ملزومات اساسی جهت محاسبه تنوع کارکرد می باشد.