دو نوع تورمالین با خاستگاه آذرین و دگرگونی در سنگ های دگرگونی شمال گلپایگان، استان اصفهان

مجموعه دگرگونی موته-گلپایگان دربردارنده انواع سنگ های رسی، نیمه رسی، آهکی، کوارتز-فلدسپاتی و بازی دگرگون است. سنگ های رسی دگرگون شامل کلریت شیست، بیوتیت شیست، گارنت شیست، استارولیت شیست، کیانیت شیست، سیلیمانیت شیست و آندالوزیت شیست هستند. سنگ های نیمه رسی کوارتز بیشتر و میکای کمتری دارند. افزون بر کانی های اصلی، در این سنگ ها که شامل کوارتز، مسکوویت، بیوتیت، کلریت، گارنت، استارولیت، سیلیمانیت، کیانیت و آندالوزیت هستند گاهی تورمالین نیز به عنوان کانی فرعی حضور دارد. تورمالین از نظر سنگ شناسی در دو نوع رسی دگرگونه و نیمه رسی با کوارتز فراوان بررسی شد. هر دو نوع تورمالین دارای مقادیر بالای Na+K نسبت به Ca در جایگاه X بوده و از نوع تورمالین های قلیایی هستند. کلسیم پائین نشان دهنده مقادیر جزئی عضو نهایی Ca یا یوویت و جانشینی جزئی Ca(Fe,Mg)(Na,Al)-1 در تورمالین های مورد بررسی است. مقدار Al بیش از 6 اتم در واحد فرمولی (968/6-519/6) تورمالین های مورد بررسی را از نوع تورمالین های آلومینیوم دار مشخص می سازد. تورمالین ها در نمونه نیمه رسی از نوع شورل، با خاستگاه آذرین و برآمده از تورمالین های تخریبی از سنگ های گرانیتوئیدی هستند، در حالیکه در نمونه رسی تورمالین ها دراویت هستند و خاستگاه دگرگونی دارند و به احتمال زیاد طی دگرگونی ناحیه ای در منطقه گلپایگان تشکیل شده اند.