تحلیل زبانشناسانه استعاره مفهومی «عشق» در غزلیات امیرخسرو دهلوی

استعاره مفهومی از مقوله های بنیادی زبانشناسانه است. در نظریه شناختی، استعاره به عنوان پدیده ای در کلیت زبان، نه منحصرا، در زبان حضور جهت دهنده دارد. استعاره مفهومی تنها مقوله زبانی است که صرفا مربوط به واژه ها نیست، بلکه از فرآیندهای تفکر انسان است. در استعاره مفهومی یک حوزه مفهومی براساس حوزه مفهومی دیگر فهمیده میشود. استعاره، زبان را از حد شگردی بلاغی به سطح وسیله ای برای اندیشه عمیق تر و شناخت والا رسانده است. با توجه به این که امیرخسرودهلوی از شاخص های مهم در ادبیات کلاسیک فارسی و هند محسوب می شود و با توجه به سهم او در توسعه غزل، این مقاله به بررسی استعاره مفهومی عشق در غزلیات امیرخسرو دهلوی میپردازد. در ابتدا گزارشی دقیق از زندگی امیرخسرودهلوی، تعریف غزل، استعاره مفهومی و در آخر، استعاره عشق را در غزلیات امیرخسرو دهلوی ارائه میدهد. چون استعاره مفهومی دارای دو حرکت از مبدا به مقصد، در دو جهت عمودی یا افقی است، پس استعاره ها را بر اساس انواع حرکت از مبدا به مقصد تقسیم میکنیم. سپس به تحلیل شناختی آن ها میپردازیم و در پایان به این نتیجه میرسیم که استعاره عشق، با مضمون هایی متفاوت در غزلیات امیرخسرو دهلوی به کار رفته است. امیرخسرو دهلوی از دو طریق، انتقال معنا و تغییر معنا، توانسته معناهای تازه ای به عشق بدهد و نمادی ویژه از آن بسازد و با دادن تعلیق در معنای واژه ها ،خواننده را در تداعی معناهای بیشتر آزاد بگذارد.