نقش روزهای بارانی در پیش بینی منحنی تداوم جریان در اقلیم های مختلف ایران

بهبود و توسعه ی پیش بینی ها در آبخیزهای بی آمار نیازمند شناخت مولفه های موثر و فهم و درک برهم کنش بین مولفه های مختلف و پاسخ آب شناسی در اقلیم های مختلف است. مهم ترین مولفه ی موثر بر شاخص های منحنی تداوم جریان، بارش و مشخصه های آن است. با توجه به این که منحنی تداوم جریان نماینده ی پاسخ آب شناختی آبخیز است، بررسی و شناخت تاثیر توزیع زمانی بارش بر آن می تواند به شناخت مولفه های پیش بینی کننده برای براورد منحنی تداوم جریان در آبخیزهای بی آمار کمک کند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه ی تعداد روز های بارانی و شاخص های منحنی تداوم جریان در اقلیم های مختلف کشور است. آبخیزهای هر منطقه ی اقلیمی با استفاده از نقشه ی اقلیم کشور و روی هم گذاری آن با مرز آبخیزهای رتبه ی چهار تفکیک، و 314 ایستگاه آب سنجی با آمار مناسب و دوره ی مشترک آماری (2011-1976) در شش منطقه ی اقلیمی انتخاب شد. منحنی تداوم جریان با استفاده از داده های آبدهی روزانه با نرم افزار هایدرو آفیس (2015) ترسیم و شاخص های Q2، Q5، Q10، Q15، Q20، Q50، Q75 و Q90 استخراج شد. تعداد روز های بارانی برای هر آبخیز محاسبه، و روابط رگرسیونی بین شاخص های منحنی و تعداد روزهای بارانی سال در مناطق مختلف اقلیمی استخراج و تحلیل شد. نتایج نشان داد که روابط همبستگی بین شاخص های بخش ابتدایی منحنی تداوم جریان با میانگین سالانه ی تعداد روزهای بارانی در تمامی حوزه های منتخب از اقلیم های مختلف، رابطه یی ضعیف و اعتمادنکردنی برای تحلیل منطقه یی و پیش بینی و برآورد است. این رابطه برای بخش انتهایی منحنی شامل شاخص هایQ75  و Q90رابطه یی قوی با ضریب تبیین مناسب است. میانگین ضریب تبیین شاخص هایQ75  و  Q90با میانگین سالانه ی تعداد روزهای بارانی در آبخیزهای اقلیم های مختلف تقریبا برابر (0/66) است. این یافته اهمیت تعداد روزهای بارانی را به مانند عامل پیش بینی کننده ی شاخص های کم آبی مربوط به بخش انتهایی منحنی تداوم جریان در اقلیم های مختلف نشان می دهد. بنابراین پیشنهاد می شود از مولفه ی تعداد روزهای بارانی به جای عامل پیش بینی کننده برای برآورد شاخص های بخش انتهایی منحنی تداوم جریان استفاده شود، و استفاده ی از آن برای برآورد سایر شاخص ها توصیه نمی شود.