سرمایه اجتماعی از منظر قرآن؛ مولفه ها، عوامل، راهبردها

سرمایه اجتماعی از مفاهیم مهم در علوم اجتماعی و جامعه شناسی نوین و وجود آن از عناصر ضروری برای رسیدن به اهداف متعالی جامعه و انسجام اجتماعی است. از آنجا که قرآن منبع اصلی معارف اسلامی است، هدف اساسی این پژوهش بیان مولفه های قرآنی سرمایه اجتماعی و سپس یافتن عوامل علی تاثیرگذار، زمینه ای، مداخله گر، و راهبردهای آن بود. پژوهش حاضر، بر اساس نوع هدف بنیادی و به لحاظ روش کیفی و دارای رویکرد استقرایی است. در شناسایی مدل، از تکنیک داده بنیاد استفاده شد. پس از بررسی آیات مرتبط با موضوع، 56 کد برای سرمایه اجتماعی مد نظر یافت شد. بر اساس مدل ناهاپیت و گوشال مبانی سرمایه اجتماعی به سه بعد شناختی، ساختاری، و ارتباطی قابل تقسیم است. بعد از کاربست تکنیک داده بنیاد می توان گفت این مبانی نیازمند یک سری عوامل مهم اند که در صورت نبود آن ها سرمایه اجتماعی شکل نمی گیرد؛ که مهرورزی، تنش زدایی، حمایت اجتماعی، انسجام اجتماعی، هنجارگرایی، و... مهم ترین عواملی هستند که با توجه به آموزه های قرآن می توانند باعث افزایش سرمایه اجتماعی شوند. در نهایت از مجموعه مولفه های قرآنی الگوی مفهومی ارائه می شود.