از دروازه ماجکان در حلوان تا قلعه سرماج در هرسین: (ریشه شناسی واژه «ماج» و پیشنهادی برای وجه تسمیه دو جاینام باستانی در غرب ایران)

این نوشتار با روش تاریخی- توصیفی و بهره گیری از پژوهش های میدانی به بررسی مفهوم و ریشه واژه »ماج« در دو جاینام باستانی غرب ایران، واقع در استان کرمانشاه پرداخته است. »سرماج« نام روستایی در شهرستان هرسین، در نزدیکی بیستون است که باوجود اهمیت فراوانی که از نقطه نظر تاریخی و باستان شناسی دارد، اما ریشه نام و وجه تسمیه آن نامشخص است. بنظر میرسد، واژه تعریب شده »ماج« در متون اوایل دوره اسلامی، که هنوز هم در زبان کردی بصورت »ماژ« باقی مانده است، ریشه در اصطالح »مغو« و »مگو« در زبانهای اوستایی و پارسی باستان دارد. واژه مذکور بعدها بشکل »مغ« و »مجوس« در زبان های فارسی و عربی ظاهر گردید. نگارنده با توجه به برخی شواهد واژه شناسی و تاریخی، معتقد است که نام این مکان و همچنین نام دروازه یا محله قدیمی »ماجکان« واقع در شهر تاریخی حلوان (سرپل ذهاب کنونی)، هر دو نام هایی بوده اند که در اوایل دوره اسلامی از جانب جمعیت نومسلمانان به پیروان آیین پیشین (زرتشتی یا مهرپرستی) و زیستگاه های مرتبط با آنان اطلاق می شده است.