مدیریت از دیدگاه حضرت علی علیه السلام

در دنیای امروز و طی چند قرن اخیر که دیدگاه ها و تئوری های مدیریت در افکار فلاسفه و تئوریسین های این رشته بوجود آمد و شکلی جامع و جدی و در عین حالت متناقض گرفته است آنچه شاید کمتر به آن توجه شده است سیری است که فطرت انسانی ما را بدان سمت سوق می دهد و مسیر هدایت ما و کاربرد منابع طبیعی و مصنوعات بشری را برای ما هدفمند می سازد . مدیریت مانند خیلی از علوم و یا دانش های نوین دیگر تحت تاثیر شدید افکار فلاسفه قرار گرفته است که برای دیدگاه هر کدام را می توان به داستان فیل از زبان مولانا اشاره کرد که می گوید: به علت تاریکی اتاق، مردم مجبور بوده اند از حس لامسه استفاده کنند فیلی اندرخانه ی تاریک بود عرضه را آورده بودندش هنود از برای دیدنش مردم بسی اندر آن ظلمت همی شد هر کسی در ادبیات مدرن مدیریت، استعاره مفهومی فیل در تاریکی، دیگر نه به آن محدودیت های حسی که مولوی بدان باور داشت اشاره دارد و نه به آن جنگ های فرقه ای که هندوان می گفتند و حافظ هم از آن می رنجید. نکته ی مهمی که در داستان وجود دارد این است که: هیچ کس تصویر کلان فیل را ندیده است. ضمنا هیچ کدام از آن افراد، حرف نادرستی نمی زنند؛ بلکه تنها بخشی از آن موجود را دیده اند. ما گاهی در بحث های علمی، با نظریه هایی مواجه می شویم که نظریات قبلی خود را نقض می کنند (دیدگاه زمین- مرکزی و نگاه کوپرنیکی به منظومه شمسی). گاهی هم با تئوری هایی که شکل کلی تر تئوری های قبلی هستند (نسبیت و مکانیک نیوتونی). اما در این جا با مدل هایی آشنا می شویم که هیچ یک شکل کامل تر دیگری نیستند و نیز، نیامده اند تا دیگری را نقض کنند. بلکه با کنار هم قرار دادن آن ها، می توانیم تصویری واقع گرایانه تر از فیل به دست آوریم. اگر چه باید بپذیریم که حتی ترکیب همه ی آن ها هم، ما را به شکل مطلق و کامل، به فیل نخواهد رساند. این تعبیری است که پیتر سنگه از داستان فیل برای توصیف تفکر سیستمی استفاده می کند و هنری مینتزبرگ، برای اشاره به درستی هم زمان مکتب های استراتژی، به آن تکیه می زند. هم چنانکه مارشال ریو هم، وقتی می خواهد کاربردی بودن هم زمان همه ی نظریه های انگیزش را در کتاب انگیزش و خود شرح دهد، دست به دامان فیل در اتاق تاریک می شود. آنچه می خواهیم از داستان فوق بدان برسیم تک بعدی نگری افکار برخی فلاسفه است که به فطرت و ذات انسان که آنرا اشرف مخلوقات ساخته است توجه و اعتقادی ندارند و بر خلاف پیامبران و امامان معصوم که به تمامی جنبه های وجودی انسان اعم از فطری و غریزی توجه داشته اند آنها به خاطر عدم اشرافیت بر وجود و نیازهای حقیقی و وجودی انسان گرفتار تنگ نظری هایی شده اند.