اثربخشی مداخله مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد حل مسئله بر کاهش افکار خودکشی زنان در شهرستان قروه

خودکشی و رفتار خودکشی گرایی (فکر خودکشی، نقشه خودکشی و اقدام به خودکشی) مسئله ای پراهمیت و درخور توجه و یکی از مشکلات عمده برای نظام سلامت روانی و اجتماعی در تمام جهان است. این پدیده علاوه بر زیان های شخصی، خانوادگی، زیانی اجتماعی نیز محسوب می شود. همچنین خودکشی مشکلی روانی و اجتماعی و از جمله آسیب های اجتماعی است که توجه فوری مراکز مرتبط را می طلبد. پیشگیری از خودکشی نیازمند رویکردی جامع است که دربرگیرنده مداخلاتی در ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی، معنوی و اجرای طیف گسترده ای از اقدامات روانی و اجتماعی است؛ از حمایت اجتماعی و آموزش مهارت های زندگی گرفته تا مشاوره، پیگیری ها و درمان اختلالات روانی. با اقدام برای کاهش افکار خودکشی، می توان به استفاده از رویکردهای مختلف، به عنوان بخشی از رویکردهای پیشگیرانه برای مقابله با این آسیب توجه کرد. مددکاران اجتماعی یکی از گروه های تخصصی ای هستند که با این مشکل در بین مردم، ارتباط نزدیکی دارند. رویکردی که در مددکاری اجتماعی بتواند بیشترین تاثیر را در کاهش افکار خودکشی داشته باشد، رویکرد حل مسئله است. در این رویکرد تمرکز بر فرد و حل مسئله اش است که مخالف برچسب زنی است و بر توانایی ها، ارتقای آنان در مراجع و توانمندسازی افراد تاکید دارد. هدف از این پژوهش تعیین میزان اثربخشی مددکاری گروهی با رویکرد حل مسئله در کاهش میزان افکار خودکشی در زنان مراجعه کننده به مراکز روان شناسی و مددکاری اجتماعی بود.

مطالعه حاضر نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل تصادفی است. جمعیت آماری شامل همه مراجعه کنندگان به کلینیک های مددکاری اجتماعی و مراکز مشاوره در سطح شهرستان قروه در سال 1396 بودند. با توجه به اهمیت دسترسی به نمونه تحقیق و همکاری کلینیک و مراکز روان شناسی، 30 نفر از افراد مایل به شرکت در مطالعه و دارای افکار خودکشی که از طریق پرسش نامه و مصاحبه روان پزشکی شناسایی شده بودند، پس از گرفتن رضایت کتبی و با استفاده از روش تصادفی سازی بلوکی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. تعدادی از نمونه ها به دلیل رعایت نکردن شرایط حضور در مداخله ریزش داشتند که درنهایت 12 نفر در گروه آزمایش و 11 نفر درگروه کنترل تا پایان مداخله حضور داشتند. ابزار پژوهش پرسش نامه افکار خودکشی بک و همچنین مداخله مددکاری اجتماعی با رویکرد حل مسئله در گروه آزمایش بود و در گروه کنترل آموزش راهبردهای مقابله ای انجام شد. تمامی تحلیل های صورت گرفته در این مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس استفاده شد.

یافته های مطالعه نشان داد مداخله مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد حل مسئله از نظر آماری تفاوت معناداری با گروه کنترل داشت و توانسته بود نمره کل افکار خودکشی را نسبت به گروه کنترل به صورت معناداری کاهش دهد (P<0/05). نتایج تحلیل های مختلف در دو گروه نشان داد مداخله مددکاری گروهی بر چهار خرده مقیاس میل به مرگ، آمادگی برای خودکشی و تمایل به خودکشی و عوامل بازدارنده یا میزان کنترل خود تاثیر معنادار دارد (0/001).

نگاه جامع به عوامل اجتماعی موثر بر خودکشی، به ویژه مداخلات گروهی مددکاری اجتماعی که رویکرد چندجانبه نسبت به مشکل اجتماعی دارند، می تواند بر کاهش افکار خودکشی موثر باشد و زمینه را برای ارتقای کیفیت زندگی گروه های مختلف جامعه فراهم کند که با توجه به ماهیت مددکاری گروهی با رویکرد حل مسئله، بسیار کارا و نوید بخش است و همچنین می تواند دریچه ای برای گسترش مداخلات مددکاران اجتماعی برای مداخله در بحران خودکشی باشد.